Home » Postgeschiedenis » De ‘iconografie’ van Haarlem en omstreken » Haarlem en de spoorwegen

Haarlem en de spoorwegen


Haarlem en de spoorwegen



Haarlem en de spoorwegen: iconografie

Arend Bultman en Ton Dietz

Met inbreng van David Haug, en de websites van Postzegelvereniging
Aalsmeer,
De Nederlandsche Postzegel- en Muntenveiling ,
Haerlem nu,
Heemstede toen en nu,
Ons Bloemendaal,
Wikipedia,
Wikimedia,
Historiek,
Stationsinfo,
Stationsweb,
Nico Spilt,
Ansichtkaartenbeurs,
House of Cards,
PostcardsFrom,
Foto’s SERC,
mijnwebwinkel (static),
Christiaan Rasch,
Cycling Europe,
Optische Fenomenen,
pinimg,
Delcampe
en eBay.

Opbouw

Inleiding

Haarlem lag en ligt op een knooppunt van spoorroutes. Tot op dit moment is er
een verbinding met Amsterdam (met treinstations in Haarlem Centraal,
Haarlem-Spaarnwoude, Halfweg-Zwanenburg en Amsterdam-Sloterdijk), met
Zandvoort (met een tussenstation in Overveen), via
Heemstede-Aerdenhout met Leiden (en verder naar Den Haag en het
zuiden), en met het noorden, via Alkmaar naar den Helder, met
stopplaatsen in Bloemendaal, Santpoort-Zuid, Santpoort-Noord, Velsen,
Uitgeest en van daaruit verder. In het verleden was er ook een
treinverbinding van Haarlem naar Aalsmeer en verder naar Amsterdam.

Spoorverbindingen vanuit Zuid Kennemerland

Bron: Christiaan Rasch

Bron: Cycling Europe

Station Haarlem

Bron: Stationsinfo:
“Dit is, voor zover ik weet, de enige afbeelding van het
allereerste station van Haarlem dat te vinden is. Het is een gravure
van W. Bal. De trein is zojuist richting Amsterdam vertrokken.”.

Bron: Stationsinfo:
“Een kaartje van Haarlem, rond 1850, met daarop de locaties van de
stations. Op de open ruimte tegenover het station zou later de
rijtuigen- en treinwagonfabriek Beijnes gebouwd worden.”

Verdere informatie (overgenomen van: Stationsinfo)

Bakermat van de spoorwegen in Nederland.

STATION I: Architect: niet bekend; Bouwjaar: 1839; Gesloopt; 1852

STATION II: Architect: C. Oudshoorn; Bouwjaar: 1842; Gesloopt (gedeeltelijk): 1866

Haarlem is in feite de bakermat van de spoorwegen in Nederland. De
allereerste spoorlijn in Nederland liep immers tussen Amsterdam en
Haarlem. Het allereerste station in Haarlem was een tijdelijk, houten
gebouwtje. Het stond destijds aan de Oudeweg (tegenwoordig de
Voormalige Oudeweg), vlakbij de poort van de huidige Hoofdwerkplaats.
Bij dit stationnetje werd een kleine werkplaats gebouwd.

Omdat de eerste spoorweg nog een experiment was, werd nog geen brug over
het Spaarne gebouwd. In 1841 was de tijd hier wel rijp voor, toen de
spoorlijn werd doorgetrokken naar Leiden.

In Haarlem werd de spoorlijn dwars door het noordelijke deel van de oude
binnenstad aangelegd, binnen de oude stadsomwalling. Na diverse
plannen te hebben bestudeerd werd deze plaats uitgekozen, omdat dit
stadsdeel niet veel bebouwing kende. En wat er wel was, was van
slechte kwaliteit.

Het allereerste stationnetje heeft slechts twee jaar dienst gedaan.
Daarna kreeg het gebouwtje aanvankelijk nog een tweede leven als
uitbreiding van de werkplaats, maar het werd uiteindelijk in 1852
gesloopt. Die allereerste werkplaats is overigens wél altijd op
dezelfde plaats gebleven en groeide uit tot de huidige
hoofdwerkplaats van het reizigersmaterieel. Inmiddels heet het
bedrijf "NedTrain – Refurbishment & Overhaul".

In 1841 kreeg Haarlem haar eerste, definitieve station. Dit nieuwe
station kwam ten zuiden van de toenmalige Varkensmarkt, tussen de
Jansweg en de Kruisweg. Daarmee is Haarlem nog steeds het oudste
station van Nederland. Het eerste stationsgebouw was een ontwerp van
architect C. Oudshoorn. Het bestond uit een hoog middendeel en lagere
zijvleugels, een vorm die al snel een basisvorm in de
stationsarchitectuur zou gaan vormen. Aan de uiteinden van de
zijvleugels stonden eindgebouwen.

Het stationsgebouw had een opmerkelijke noviteit; er was geen
stationshal! Via een hoge poort liep men, via een overdekte ruimte,
meteen naar de lokettenwand. In de zijvleugels bevonden zich de
wachtkamers; links die voor de derde klasse, rechts die voor de
eerste en tweede klasse. In het rechter eindgebouwtje bevond zich het
goederenbureau, aan de linkerkant woonde de stationschef.

De gevellengte bedroeg niet minder dan 125 meter. Daarvan bestond het
overgrote deel uit een lange muur, waarmee het perron werd afgesloten
van de straat. Aan de uiteinden stonden ijzeren hekken. Het
eigenlijke stationsgebouw was overigens nog geen 33 meter breed”.

Bron: Stationsinfo:
“Een unieke foto van het tweede station van Haarlem. De foto is
waarschijnlijk rond 1865 gemaakt, vlak voordat dit stationsgebouw
onherkenbaar zou worden verbouwd. Bron: Beeldbank Noord-Holland
(Foto: Ch. Binger & Co)”.

Bron: Stationsinfo:
“Perronzijde van het tweede station. Deze foto is waarschijnlijk
rond 1864 gemaakt. Het emplacement bestaat hier nog uit breedspoor,
maar dat zou weldra vervangen worden voor normaalspoor. Bron:
Beeldbank Noord-Holland”.

Bron: Stationsinfo:
“Boven: Een ansichtkaart uit het begin van de twintigste eeuw van
het stationsgebouw.”

Bron: Stationsinfo:
“Nog een ansichtkaart van het oude stationsgebouw. Hierop is goed
te zien hoe rommelig het gebouw er eigenlijk uitzag…”.

Bron: Stationsinfo
: “Perronzijde met de oude perronoverkapping”.

Bron: Stationsinfo:
“Het fabrieksgebouw van Beijnes. Het hoofdgebouw leek sterk op een
stationsgebouw. Het zal destijds (en misschien nu ook nog wel…)
best wel wat verwarring hebben veroorzaakt. Dus voor alle
duidelijkheid: links de Beijnes-fabriek, rechts het station!”.

Bron: Stationsinfo:
“De beruchte overweg in de Kruisweg. Op de achtergrond gaan de
spoorbomen weer eens dicht. De mensen lijken dus alle tijd voor de
fotograaf te hebben. Links is de voetgangersbrug over de sporen te
zien. Deze brug werd ook wel de Kippenbrug genoemd.”.

Bij bovenstaande foto’s en ansichtkaarten hoort de volgende verklarende
tekst, overgenomen van Stationsinfo:
“STATION II (verbouwd); Architect: P.J. Mouthaan; Bouwjaar: 1867; Gesloopt: 1906

Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw kampte het station van
Haarlem geregeld met capaciteitsproblemen. In 1867 werd het station
daarom flink onder handen genomen. Aanleiding voor deze rigoureuze
verbouwing was de lijn Haarlem-Alkmaar-Den Helder, dat enkele jaren
daarvoor in gebruik was genomen. Ook werd het spoor tussen Haarlem en
Amsterdam en Tussen Haarlem en Leiden, wat op dat moment nog uit
breedspoor bestond, vervangen door normaalspoor. Het emplacement ging
dus ook compleet op de schop. De verbouwing werd uitgevoerd volgens
een ontwerp van P.J. Mouthaan. Van het stationsgebouw uit 1841 blijft
alleen een deel van de muren overeind staan. Van het middendeel bleef
alleen het silhouet bewaard. Daarom wordt er vaak van een nieuw
station gesproken, het derde Haarlemse station in nog geen dertig
jaar tijd!

Opmerkelijk is dat de basisvorm van het oude stationsgebouw blijft bestaan. Wel
krijgen het middendeel en de zijvleugels een extra verdieping.
Hierdoor werd het middendeel, dat dezelfde breedte behield, een
vreemde verhouding. De eindgebouwen maakten voortaan deel uit van de
hoge zijvleugels.

Behalve in de hoogte werd het stationsgebouw ook flink in de breedte
uitgebreid. Aan weerszijden van de hoge zijvleugels kwamen lagere
aanbouwen met aan weerszijden een hoog deel, en vervolgens nog een
kort laag bouwdeel. Doordat er ook muren van het oude stationsgebouw
werden hergebruikt ontstond een wat vreemde mengeling van
bouwstijlen, waarbij vooral de afwisseling van halfronde en rechte
vensters op de begane grond opviel. Een wat rommelig uitziend gebouw,
dat niet echt fraai om te zien was. Met een gevellengte van ruim 120
meter was het op dat moment wel veruit het grootste station van
Nederland.

Sommigen beschouwen dit als een nieuw station, en rekenen het dan ook tot het
derde station van Haarlem. Daar is wat voor te zeggen, maar feitelijk
is het een verbouwing en uitbreiding van het tweede stationsgebouw.
Een groot deel van het oude stationsgebouw bleef namelijk bestaan en
ook de basisvorm van het middendeel bleef hetzelfde, zij het dat er
een extra verdieping op kwam.

Maar ook dit station werd al snel te klein. Ook zorgden de overwegen aan
de Jansweg en de Kruisweg voor steeds grotere verkeersproblemen.
Vooral de overweg aan de Jansweg zorgt voor steeds meer oponthoud.
Deze is steeds vaker, en vooral steeds langer gesloten en dat is
aanleiding tot een groeiende stroom klachten.

Vanaf 1881 werd de spoorwegverbinding met Zandvoort in gebruik genomen.
Aanvankelijk kende deze eerste lokaalspoorlijn van Nederland nog een
eigen station, compleet met eigen emplacement en locomotievenloods.
Dit station, Haarlem Bolwerk, lag bij de aansluiting met de spoorlijn
naar Leiden. Het station Haarlem Bolwerk heeft overigens maar kort
bestaan, maar het bijbehorende emplacement vormde later de basis van
het kenmerkende driehoekige emplacement aan de westzijde van het
Haarlemse hoofdstation.

Ondertussen is de situatie bij de overwegen aan weerszijden van het station
onhoudbaar geworden. In 1897 wordt bij Kruisweg een voetgangersbrug
over de sporen geplaatst. Het is slechts een doekje voor het bloeden,
want een echte oplossing is nog niet in zicht. Het zou uiteindelijk
tot na de eeuwwisseling duren voordat er eindelijk een besluit valt
om de spoorbaan op te hogen en een nieuw stationscomplex te bouwen.
Vooral de geraamde bouwkosten van ruim vijf miljoen gulden blijkt een
groot struikelblok te zijn. Wat men echter nog niet wist was dat deze
geraamde kosten veel te laag bleken te zijn…”.

Bron: Delcampe (1902)

Bron: House of Cards:
“Haarlem Tram Viaduct der Eerste Ned. El. Tramway Mij 1900 HC8422”.

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(vóór 1920)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1909)

Informatie over het nieuwe station

“HAARLEM, Afkorting: Hlm; Maatschappij: Hollandsche IJzeren Spoorweg
Maatschappij (HIJSM), Architecten: D.A.N. Margadant en H.W.M. Werker,
Bouwjaar: 1905-1908; Status: Rijksmonument.

Als er één station de titel "mooiste station van Nederland"
zou verdienen, dan is dit ongetwijfeld dat van Haarlem. Naar mijn
mening -en die van vele anderen- is en blijft Haarlem het mooiste
station van Nederland. Het is de enige in Nederland die in
Art-Nouveau stijl werd gebouwd en vormt een absoluut hoogtepunt in de
lange lijst van stationsgebouwen van architect Margadant.

Het station van Haarlem staat (uiteraard) op de Rijksmonumentenlijst.
Toen deze lijst aan het begin van de jaren zeventig voor het eerst
werd opgesteld, kwam het als één van de allereerste
twintigste-eeuwse stations er meteen al op te staan.

Het stationscomplex is dan ook voor het grootste deel nog in de
oorspronkelijke staat. Toch zijn er in de loop van de jaren wel
degelijk aanpassingen en verbouwingen geweest, en lang niet altijd
waren deze even geslaagd. De grootste misser is wel "perron 8",
dat in 1953 werd toegevoegd.

Toen dit station op 1 september 1908 in gebruik werd genomen gebeurde dit
tamelijk geruisloos. Waarom dit gebeurde is niet bekend, maar het kan
te maken hebben met het feit dat het station in fasen werd
opgeleverd.

Gelukkig werd dit een eeuw later rechtgezet. Tijdens het weekeinde van 30 en
31 augustus 2008 werd, met een feestelijke manifestatie het honderd
jarig bestaan van het station uitgebreid gevierd.

De geschiedenis van de spoorwegen in Haarlem gaan natuurlijk veel verder
terug dan die eerste september van het jaar 1908. Al sinds 1841 staat
het station in de Noordelijke binnenstad tussen de Jansweg en de
Kruisweg. Het is daarmee het oudste station van Nederland (niet te
verwarren met het oudste stationsgebouw dat in Valkenburg staat!), en
het station dat het langst op één en dezelfde locatie staat.

Zoals algemeen bekend (hoop ik…) reed op 20 september 1839 de allereerste
trein in ons land tussen Amsterdam en Haarlem. Het allereerste
(tijdelijke) stationnetje, dat slechts twee jaar heeft bestaan, stond
echter ergens anders…”.

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1911)

Bron: Delcampe (ca 1910)

Bron: Delcampe (1910)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(Vóór 1920)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1910)

Bron: Delcampe. “Haarlem // Station – Perron – Interieur // 1910”.

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1914)

Bron: Delcampe: “Haarlem – Station – Paard en Wagen – 1920”.

Bron: Delcampe
(1920)

Bron: Delcampe: “Haarlem – Station – 1920”.

Bron: PostcardsFrom

Bron: Delcampe: “Postkaart Haarlem Station/Bahnhof, Straße – Straßenbahn 1928”.

Bron: House of Cards
(1931)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1934)

Bron: eBay:
“NVPH Netherlands Nederland 272 TOP CANCEL HAARLEM STATION kinderzegels 1934”.
Poststempel Haarlem 2 / Haarlem Station, 20 december … Voor veel
meer Haarlem Station afstempelingen zie de rubriek Postorganisatie
Haarlem.

Bron: PostcardsFrom
(1939)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1939)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1920-1940)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1920-1940)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1942)

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1947)

Bron: onbekend. (verstuurd 1947)

Bron: eBay:
“Envelop 6 jan 1948 Haarlem station (stempeltype kortebalk)”.
NVPH 478. Poststempel Haarlem-Station 8.
Veel andere Haarlem-Station afstempelingen zijn te vinden in de
rubriek Postorganisatie Haarlem.

Bron: eBay:
“cvr Netherlands Air Mail Voor Het Kind Haarlem Station NVPH 508 509 510 511 512”.
Poststempel Haarlem Station 10 Veel
andere Haarlem-Station afstempelingen zijn te vinden in de rubriek
Postorganisatie Haarlem.

Bron: Ansichtkaartenbeurs
: “Haarlem Station Vanuit de lucht ansichtkaart (tussen 1940 en 1960)”.

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1940-1960)

Bron: Delcampe
(1950).

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1959)

Bron: eBay:
“1960 – Netherlands Cover – Van Haarlem naar Duisburg”. NVPH 744,
met poststempel Haarlem Station 30 juli 1960.

Bron: eBay:
“Envelop 31 okt 1961 Haarlem station (stempeltype kortebalk)”.
NVPH 464 + 757, met poststempel Haarlem-Station 7.

Bron: Ansichtkaartenbeurs
(1962)

Bron: Delcampe: Haarlem-Station 10.

Bron: eBay:
“Nederland – nr. 837 m.st. Haarlem Station”. Postzegel uit 1965.
Poststempel datum niet zichtbaar.

Bron: Haerlem nu

Bron: Delcampe

Bron: eBay:
“PTT post envelop 26 jul 1988 Haarlem Stationsplein (stempeltype CB)”.

Treinzegels met tafereel van Stationsgebouw Haarlem

De postzegelvereniging in Aalsmeer (Klaas F. Keessen) besteedde in mei
2013 online aandacht aan een Nederlandse treinzegel, met daarop
(waarschijnlijk) de afbeelding die te zien is op het au op het
Station in Haarlem.

Bron: Postzegelvereniging Aalsmeer

Bron: Postzegelvereniging Aalsmeer
: “Het 10 cent zegel werd op de achterzijde van het poststuk geplakt en net
als de frankeer- zegels aan de voorzijde van het stempel "AALSMEER
– 24.SEP.1940 – N.S." in paars”. Verdere informatie: “Met
behulp van het boekje “Spoor en Post”, een uitgave uit 1979 van
het Spoorwegmuseum in Utrecht, en met wat zoeken op internet kwam ik
er achter waar ik deze afbeelding had gezien. Op het Station Haarlem
zit boven de wachtkamer van de eerste klasse, uit de tijd van de
Hollandse IJzeren Spoorweg Maatschappij, een prachtig Jugendstil
tegeltableau die bijna één op één hier op lijkt. Als expresse
gefrankeerde brieven (en briefkaarten) kunnen aan het bagage –
bureau van de stations worden afgegeven. Na voorzien te zijn van een
door de N.S. uitgegeven zegel van 10 cent volgt verzending met de
eerstvolgende trein. Op het station van bestemming overdracht aan de
post voor de bestelling. Aantekenen is niet mogelijk. Zo luidt
dienstorder nr.164, d.d. 01-04-1924. …”.

Verwijzend naar:

Bron: Postzegelvereniging Aalsmeer

De
spoorverbinding Haarlem-Amsterdam

De treinverbinding Haarlem-Amsterdam, gestart in 1839, is de oudste in
Nederland, oorspronkelijk onder beheer bij de ‘Hollandsche IJzeren
Spoorweg Maatschappij’. Bij het 100-jarig bestaan van de
Nederlandse Spoorwegen in 1939 werden twee postzegels uitgegeven om
dat te vieren.

Bron: Wikimedia

Het eerste treinkaartje, 1839. Verzameling David Haug. Voor- en achterzijde.

Bij het 125 jarig bestaan, in 1964, werden opnieuw twee postzegels uitgegeven.


Bron: Nico Spilt Bron: Nico Spilt

Bron: Nico Spilt

Postzegels bij het 150-jarig bestaan van de Nederlandse spoorwegen, uitgegeven
in 1989.


Bron: Nico Spilt

In 2005 werd een velletje van tien postzegels uitgegeven met treintypes
uit de geschiedenis.

Bron: Nico Spilt:
“..2005”.

Bij de 175e verjaardag van de Spoorwegen, in 2014, werd opnieuw een velletje
postzegels uitgegeven.

Bron: Optische Fenomenen

Op een van deze postzegels staat de treinroute Den Haag Centraal via
Heemstede-Aerdenhout en Haarlem naar Amsterdam Centraal.

Bron: pinimg
(2014)

En op een andere postzegel uit dit velletje staat het Station van Haarlem

Bron: Historiek

Er bestaat ook een particuliere postzegel met daarop een reproductie van
een pentekening van de eerste spoorlijn van Amsterdam naar Haarlem.

Bron: eBay:
“Nederland 2489-A-58 Canon 58 – De eerste spoorlijn – Amsterdam-Haarlem”.

Ansichtkaart station Halfweg

Bron: Ansichtkaartenbeurs
: “oud Halfweg” (1921)

De spoorverbinding Haarlem-Zandvoort

De verbinding van Haarlem naar Zandvoort werd geopend in 1881. “De spoorlijn werd aangelegd als lokaalspoorweg door de Haarlem-Zandvoort Spoorweg Maatschappij (HZSM). De eerste vijf jaar reden de treinen tussen Zandvoort en het tijdelijke station Haarlem Bolwerk, vlak voor de plek waar de spoorlijnen uit Zandvoort, Uitgeest en Rotterdam samenkomen. Reeds vanaf de opening reden de treinen via dit tijdelijke station door naar het HSM-station Haarlem. Vanaf 1 juni 1889 werd de exploitatie van de lijn overgenomen door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM). In 1902 verbouwde de HSM de lokaalspoorlijn tot hoofdspoorweg. In 1925 ging de HZSM geheel op in de HSM. De spoorlijn werd in 1935 geëlektrificeerd met 1500 volt gelijkspanning”.
Bron: Wikipedia

“Station Haarlem Bolwerk kreeg net als de Zandvoortse stations een eenvoudig gebouw. Dit werd
zo’n twintig jaar na de sluiting omstreeks 1905 gesloopt bij de
verbouwing en verhoging van het station Haarlem. [Station] Overveen
kreeg wel een groot stationsgebouw. Dit kwam mede doordat een deel
van het stationsgebouw als postkantoor werd gebruikt. Bij de opening van de spoorlijn in 1881 lag het
station Zandvoort noordelijker dan tegenwoordig, nabij het toenmalige Kurhaus.
In 1889 werd er een halte Zandvoort Dorp geopend omdat het bestaande station ver van het oude dorp lag. De nog
bestaande Haltestraat in het dorp is hiernaar vernoemd. In 1908 werd
het nieuwe, nog bestaande, kopstation geopend,
dat dichter bij het dorp ligt. Het oude station en de halte werden
gesloten. De eenvoudige stationsgebouwtjes zijn na sluiting
afgebroken. Het stationsgebouw uit 1908 is opvallend groot met
meerdere verdiepingen en veel versieringen. De overkapping en
perrongebouwen zijn in de jaren negentig gesloopt. Het station heette
van 1921 tot 1955 Zandvoort Bad, daarna werd het Station Zandvoort aan Zee.
De spoorlijn werd in 1935 geëlektrificeerd.
Het emplacement ten noorden van het station heeft sinds 1995 plaatsgemaakt voor
woningbouw”.
Bron: Wikipedia

Station Haarlem Bolwerk is een voormalige halte aan de spoorlijn Haarlem – Zandvoort. De halte was geopend van 3 juni 1881 tot 1 juni 1886. Het station was gelegen aan de Kinderhuissingel vlak bij de huidige parken De Bolwerken en het Kenaupark. Bron: Wikipedia

Bron: Wikipedia
: “Spoor- en tramlijnen tussen Haarlem en Zandvoort en de situatie
te Zandvoort met de beide stations; 1905”.

Bron: Wikipedia

Foto’s en ansichtkaarten Station Overveen en route door de duinen

Tussen Haarlem en Zandvoort stopt de trein ook in Overveen.

Bron: Delcampe (1902)

Bron: PostcardsFrom, Spoorovergang

Bron: Delcampe

Bron: Wikipedia:
“Station Overveen gezien in oostelijke richting; 29 april 2016”.

Bron: House of Cards:
“Overveen Spoorbrug in de duinen met watertoren HC5109”.

Bron: Ansichtkaartenbeurs:
Overveen De Zanderijen, met spoorbrug. (voor 1920).

Foto’s en Ansichtkaarten Zandvoort Station

Bron: :
“Halte Zandvoort Dorp; circa 1900”.

Bron: Delcampe (1900)

Bron: Ansichtkaartenbeurs (1901)

Bron: Delcampe (1905)

Bron: Delcampe (1910)

Bron: Ansichtkaartenbeurs (1927)

Bron: Delcampe

Bron: Ansichtkaartenbeurs (1936)

Bron: Ansichtkaartenbeurs (1938)

Bron: Ansichtkaartenbeurs (1940-1960)

Bron: Delcampe

Bron:Wikipedia:
“Jarenlang waren de locomotieven van de serie 1200 vaste gast in
Zandvoort. Begin jaren 90 kwam hier een einde aan. Op 30 augustus
2008 keerde de 1202, ditmaal als museumloc en samen met enkele
blokkendoosrijtuigen, terug in Zandvoort”.

Bron: Wikipedia
: “Straatzijde van het station in 2012”.

De spoorverbinding Haarlem-Uitgeest

Bron: Wikipedia

“De aanleg van de spoorlijn heeft grote verbondenheid gehad met de aanleg van staatslijn K die hieraan min of
meer gekoppeld was. In 1860 is besloten om vanuit de overheid
zogenaamde Staatslijnen aan te leggen. Hieronder behoorde ook de
verbinding Nieuwediep (thans Den Helder) – Amsterdam. Van deze
spoorlijn kwam in 1867 het gedeelte tussen Nieuwediep en Uitgeest
gereed. De aanleg van het traject Zaandam – Amsterdam zou nog meer
dan tien jaar duren door de bouw van de Hembrug over het
Noordzeekanaal. In tegenstelling tot de overige Staatslijnen zou deze
lijn niet door de Staatsspoorwegen, maar door de HIJSM geëxploiteerd
worden. Deze maatschappij legde zelf een spoorlijn aan van Uitgeest
naar Haarlem die aansloot op de spoorlijn Amsterdam – Rotterdam (de
Oude Lijn). Zo konden alsnog in 1867 de eerste treinen tussen
Nieuwediep en Amsterdam rijden. Van Staatslijn K kwam in 1869 het
traject Uitgeest – Zaandam gereed. Het duurde nog tot 1878 voordat
Amsterdam zonder omweg bereikt kon worden.

Iets ten zuiden van de brug over het Noordzeekanaal werd in 1883 een aftakking naar IJmuiden geopend. Deze
spoorlijn liep langs het kanaal naar het westen. Station
Velsen-IJmuiden Oost werd hierbij splitsings- en overstapstation. In
1927 werd de spoorlijn Haarlem – IJmuiden geëlektrificeerd. Het
traject Velsen-IJmuiden Oost – Uitgeest volgde in 1931”.

Bron: Wikipedia

Station Kleverlaan

Bron: Wkipedia

“Halte Kleverlaan is een voormalige halte aan de spoorlijn Haarlem –
Uitgeest. De halte was geopend van 1 juni 1888 tot 1 mei 1900, toen
even verderop richting Uitgeest, station Bloemendaal werd geopend”.

Bron: Wikipedia

Station Bloemendaal

Bron: Wikipedia

“Station Bloemendaal is een spoorwegstation in het Noord-Hollandse Bloemendaal
aan de spoorlijn Amsterdam – Haarlem – Uitgeest. Het station ligt op
de grens van Haarlem en Bloemendaal. Het station werd geopend op 1
mei 1900. Het is een ontwerp van Dirk Margadant”.

Bron: Wikipedia

Bron: Ansichtkaartenbeurs

Bron: Ansichtkaartenbeurs (1906)

Station Zandpoort/Sandpoort/Santpoort

Bron: Wikipedia

“Het eerste station van Santpoort Zuid is gebouwd in 1867. Dit bestond uit
een houten gebouw langs het enkelspoor, met een laaggelegen perron.
In 1880 is er nog een tweede perron bijgebouwd.

In 1898 is vervolgens het tweede station gebouwd, naar een ontwerp van
architect Dirk Margadant, dezelfde ontwerper als van het huidige
station Haarlem. In 1899 is station Santpoort Zuid dan in gebruik
genomen samen met de verdubbeling van de spoorlijn Haarlem –
Uitgeest. Het station bestaat uit een stationsgebouw waar vroeger een
laad- en losplaats langs lag met een derde spoor. Het eilandperron
werd en wordt gebruikt voor het reizigersvervoer met dienstenruimten
en wachtkamer. De perronkap van het eilandperron is opgebouwd van een
speciaal houtsoort dat alleen in het buitenland wordt gemaakt.
Vanwege een brandje een aantal jaren geleden moest bij de reparatie
van de kap deze houtsoort geïmporteerd worden.

Het station en omgeving kende vroeger veel activiteit. Er is zelfs een
klein emplacement geweest compleet met wisselstraten en een aftakking
van het spoor naar het gesticht Meer en Berg. Deze aftakking is in
gebruik geweest tot 1954 en resten daarvan zijn nog steeds te vinden
op het oude tracé. De aftakking werd gebruikt om kolen te brengen
naar het gesticht. Op de huidige locatie van het emplacement zijn nu
een tankstation en diverse garages te vinden”.

Bron: Wikipedia

Bron: Foto’s SERC:
“station Zandpoort aan de Jan Gijsenvaart, later zou dit vervangen
worden door nabijgelegen station Santpoort-Zuid.1900-1910”.

Bron: De Nederlandsche Postzegel- en Muntenveiling:
“kleinrondstempel Zandpoort-station, op 30, ½ct roze(2x), op
visitekaartjes envelop naar Haarlem, 28-8-1897”.

Bron: De Nederlandsche Postzegel- en Muntenveiling:
“Zandpoort-Statn.,op 37, 10ct roze”.

Bron: eBay:
“NEDERLAND 1900 AK BLOEMENDAAL GR STEMPEL = SANTPOORT-STATION = VW PR EX”.

Bron: Delcampe

Bron: Ansichtkaartenbeurs

Bron: Stationsweb (1900)

Bron: Delcampe (1903)

Bron: eBay:
“GROOTROND STEMPEL PIJNACKER EN SANTPOORT (STATION) OP BRIEFKAART”.

Bron: Delcampe (1907)

Bron: Foto’s SERC
: “Station Santpoort Perronzijde. 1900 tot 1910”.

Bron: Foto’s SERC:
“Station Santpoort Perronzijde. 1900 tot 1910”.

Bron: Foto’s SERC:
“Station-Santpoort Perronzijde. 1910-1920”.

Station Kruidbergerweg

“De Halte Kruidbergerweg (ook bekend als Duin en Kruidbergerweg) was een
halte aan de Spoorlijn Haarlem – Uitgeest. De halte was geopend van 1
juni 1888 tot 1 mei 1900. De halte lag aan het oude tracé van voor
1957, gelegen direct ten westen van het huidige station Santpoort
Noord”. Bron: Wikipedia

Station Santpoort Noord

“Station Santpoort Noord is een van de twee stations van Santpoort … aan de
spoorlijn Haarlem – Uitgeest. Het werd geopend op 27 september 1957
als splitsingsstation van de vleugeltreinen van de spoorlijn
Santpoort Noord – IJmuiden en het nieuwe tracé van de spoorlijn
Haarlem – Uitgeest door de Velserspoortunnel. Na de wijzigingen in de
treindienst van Spoorslag ’70 kwam splitsen en combineren in
Santpoort Noord niet meer voor. In 1983 werd het reizigersverkeer
richting IJmuiden opgeheven. Het oude spoor is nog zichtbaar”.
Wikipedia

Station Driehuis-Westerveld

Wikipedia(1983?)

Wikipedia
: “Station Driehuis Westerveld anno 2006”.

“Station Westerveld … vóór 1968 Station
Driehuis-Westerveld, was een station aan de voormalige IJmondlijn
tussen Santpoort Noord en IJmuiden en tot 1957 ook aan de spoorlijn
Haarlem – Uitgeest bij Begraafplaats Westerveld en het dorp Driehuis.
Het station was geopend van 1 mei 1885 tot de sluiting van de
spoorlijn naar IJmuiden op 25 september 1983. In 1995 is dit station
weer opgeknapt en gedurende twee jaar werd het aangedaan door de
Kennemerstrand Expres van Lovers Rail, richting IJmuiden. Sinds 1999
is dit station weer buiten dienst. Driehuis wordt nu bediend via
station Driehuis. Over de voormalige spoorlijn loopt nu het HOV
Velsen”. Wikipedia

Station Driehuis (-Zuid)

“Station Driehuis is gelegen in de provincie Noord-Holland aan de spoorlijn
van Haarlem naar Uitgeest en Alkmaar in het dorp Driehuis. Het
station wordt bediend door NS. Oorspronkelijk heette het station
Driehuis Zuid”. “Opening in 1957”.
Wikipedia

Station Velsen Zeeweg

“Station Velsen Zeeweg was een station aan de voormalige IJmondlijn tussen
Santpoort-Noord en IJmuiden. Het station van Velsen was geopend van
15 mei 1927 tot 25 september 1983. In 1958 werd het station verbouwd
tot het Standaardtype Velsen-Zeeweg. Voor 15 mei 1930 heette het
station Zeeweg. Op 24 februari 2016 werd het stationsgebouw
gesloopt”. Wikipedia

Station Velsen(-IJmuiden Oost)

“Station Velsen-IJmuiden Oost (tot 15 mei 1927: Velsen) is een voormalig
station aan de IJmondlijn, gelegen tussen Velsen-Zuid en IJmuiden.
Het werd geopend op 1 mei 1867, en lag toen aan de spoorlijn Haarlem
– Uitgeest. Sinds die tijd zijn er vier verschillende
stationsgebouwen geweest. Het station lag net ten zuiden van het in
1876 geopende Noordzeekanaal dat met een draaibrug werd gekruist. Op
1 november 1883 kwam het spoor van Velsen-IJmuiden Oost naar IJmuiden
in gebruik. Het eerste stationsgebouw bestond uit een dienstwoning,
daterend uit ongeveer 1865, dat rond 1880 werd vergroot met een
wachtruimte. In 1891 werd een nieuw station gebouwd naar een ontwerp
van Dirk Margadant. Dit bestond uit een klein stationsgebouw onder
een grote overkapping. In het gebouw was geen woonruimte. In 1902
werd alweer een nieuw ontvangstgebouw gebouwd, aan het eind van een
doodlopende weg. Verder was er een vestibule, een
plaatskaartenkantoor en een goederenlokaal. Een tunnel geeft toegang
tot het eilandperron met drie gebouwtjes onder een doorlopende kap.
In 1974 werd een nieuw station gebouwd met een klein ontvangstgebouw
aan de weg en op het eilandperron drie kleine gebouwtjes. De kap is
daarbij verwijderd. Nadat op 29 september 1957 de Velsertunnel in
gebruik was gekomen voor de verbinding Uitgeest – Haarlem, werd de
spoorbrug te Velsen afgebroken en lag Station Velsen-IJmuiden Oost
alleen nog aan de lijn (Haarlem –) Santpoort Noord – IJmuiden.
Deze verbinding werd gesloten voor reizigers op 24 september 1983.
Nadien hebben in 1996-1997 nog enige tijd de treinen van Lovers Rail
op deze lijn gereden. Sindsdien is de lijn in onbruik geraakt en de
infrastructuur aan verval overgeleverd. De restanten van het station
en de spoorbaan bestaan nog steeds”.
Wikipedia

Station IJmuiden

Bron: Wikipedia

“Het station werd geopend op 1 november 1883. Het gebouw was een ontwerp
van Dirk Margadant. Het was tot 1983 het eindpunt van de spoorlijn
IJmuiderlijn. In 1983 werd de NS-spoorlijn opgeheven, het
stationsgebouw werd in 1995 afgebroken. Tussen juli 1996 en oktober
1998 gebruikte het bedrijf Lovers Rail de plaats van het oude station
als eindpunt voor de toen heropende lijn voor zijn Kennemerstrand
Expres. Omdat het stationsgebouw een jaar eerder was afgebroken
bouwde men een tijdelijke stellage van steigerpalen als perron. Dit
perron is rond 2003 afgebroken. In de jaren daarna werd ook een groot
deel van het spoor bij het stationsterrein verwijderd. De lijn liep
toen nog tot aan het viaduct over De Geul te IJmuiden. Het stootjuk
dat bij het station stond was naar deze plek verplaatst. Op de plek
van het station zijn kantoren gebouwd. De straten, waaraan de nieuwe
gebouwen staan, zijn vernoemd naar Margadant en Cornelis Kruiten, de
laatste stationschef”.
Wikipedia

De spoorverbinding Haarlem-Leiden-’s-Gravenhage-Rotterdam

Nadat in 1839 de spoorlijn Amsterdam-Haarlem in
gebruik was genomen, volgde in 1842 de verlenging naar Leiden, in
1843 naar ‘s- Gravenhage en in 1847 naar Rotterdam. Ten zuiden van
Haarlem stopte de trein naar Leiden en verder in
Heemstede-Aerdenhout.

Wikipedia

Spoorbrug Haarlem-Zijlweg (was deel van Overveen)

Bron: Delcampe

Station Heemstede-Aerdenhout

“Het station is gesitueerd op de plek van het oude tolhuis Heemstede aan
de Leidsevaart. Het werd in eerste instantie als "afgedwongen"
stopplaats geopend in 1872 en na 8 jaar gesloten. Daarna werd het
heropend op 1 oktober 1891 als halte Zandvoortsche Laan, die in 1903
weer werd opgeheven. In 1928 werd de halte "Heemstede-Aerdenhout"
geopend, die in 1958 werd vervangen door het huidige viaductstation.
Dit station is ontworpen door stationsarchitect Koen van der Gaast”.
Wikipedia

Bron: Delcampe: Tramhalte E.N.E.T.

Bron: Heemstede toen en nu

Bron: Delcampe

Bron: Ons Bloemendaal (1962)

Bron: Ons Bloemendaal

Bron: Ons Bloemendaal
: “Aerdenhout, Zandvoortschelaan, Station Heemstede Aerdenhout”.

Particuliere postzegel, vanuit Heemstede, uitgegeven in 2007.


Bron: Nico Spilt Bron: Nico Spilt

“Postzegels, in 2007 uitgegeven door de Nederlandse Vereniging van Spoorweg Philatelisten,
Heemstede, 25 mei 1974. Treinstel 1003 reed als laatste Edelweiss
naar Zwitserland (foto Nico Spilt). Tynaarlo, 6 augustus 2005.
Locomotor 291 bij Café-Restaurant Perron 3 (foto Bas Jantzen)”.

Station Vogelenzang (-Bennebroek)

Bron: Wikipedia

“Station Vogelenzang-Bennebroek is een voormalig spoorwegstation in
Vogelenzang, gelegen aan de Oude Lijn, de spoorlijn Haarlem – Leiden
Centraal. Het station ligt tussen Heemstede-Aerdenhout en Hillegom.
Station Vogelenzang-Bennebroek werd geopend in 1842. Het huidige
stationsgebouw is ontworpen door Dirk Margadant en stamt uit 1880. In
1944 werd het station buiten gebruik gesteld. Het stationsgebouw
huisvest tegenwoordig een winkel”.
Wikipedia

Bron: PostcardsFrom (1902)

Bron: PostcardsFrom: “Station Vogelenzang-Bennebroek”.

Ansichtkaart Spoor Bennebroek

Bron: House of Cards
: “Bennebroek Bennebroekerlaan met spoor HC1403”.

De spoorverbinding Haarlem-Aalsmeer-Amsterdam

Bron: Postzegelvereniging Aalsmeer
: “Het station Aalsmeer met emplacement was een onderdeel van de
Haarlemmermeerspoorlijnen. Deze spoorlijnen werden geopend tussen de
jaren 1912 en 1918. Aalsmeer nam een zeer centrale plaats in. Vanuit
de richtingen; Amsterdam ~ Amstelveen, Haarlem ~ Hoofddorp en
Nieuwersluis ~ Vinkeveen ~ Mijdrecht ~ Uithoorn kwamen de sporen in
Aalsmeer bij elkaar. Via Uithoorn was ook Alphen bereikbaar, via
Hoofddorp kon men naar Leiden en via Haarlem reed de trein regelmatig
door naar Zandvoort. Als een spin in zijn web lag Aalsmeer in het
midden van de Haarlemmermeer-spoorwegen. Via het spoor werden
natuurlijk personen vervoerd. Zo kwamen dagjesmensen (boeierlui)
vanuit Amsterdam naar de Westeinderplassen. Vanuit Aalsmeer ging men
met de trein naar het strand in Zandvoort. Naast personenvervoer
werden natuurlijk ook goederen vervoerd zoals kolen en turf naar de
kwekerijen in Aalsmeer. Vanuit Aalsmeer werden planten en bloemen per
spoor vervoerd. Vanaf Station Aalsmeer de bloemen van de Centrale
Aalsmeerse Veiling en vanaf Station Aalsmeer-Oost de bloemen van
Veiling Bloemenlust”.

Postzegelvereniging Aalsmeer:
“Drie maal per dag maakte het postrijtuig deel uit van de
passagierstrein. Deze ritten (slagen) hadden ieder een eigen nummer
of letter. De ritten vanuit Haarlem naar Aalsmeer hadden de Romeinse
cijfers I, II en III. De ritten vanuit Aalsmeer naar Haarlem hadden
de letters A, B en C. In het stempel waren deze cijfers en letters
opgenomen in de middelste balk. De bovenste balk was voor de
vertrekplaats en de onderste balk was voor de aankomstplaats. Zo
ontstond een serie van zes verschillende afdrukken die van dit
stempel op zegels en post te vinden zijn. Deze "enkeltraject"
stempels zijn maar korte tijd gebruikt op de lijn Aalsmeer-Haarlem”.
[zie boven voor zo’n blokstempel uit 1915 en Nederlandse Academie voor Filatelie].

Bron: Postzegelvereniging Aalsmeer:
“Het personenvervoer per trein rondom Aalsmeer op de
Haarlemmermeerspoorlijnen heeft geduurd van 1912 t/m 1950. Van deze
38 jaar zijn de enkeltraject stempels tussen Aalsmeer en Haarlem maar
ca. vier jaar in gebruik geweest. Afdrukken van deze stempels zijn
dan ook lastiger te vinden dan de die van andere routes”.

versie 10-03-2020