Samenstelling Nico van der Lee.
De Nationale Bank Vereeniging N.V.
De Bank.
De Nationale Bank Vereeniging N.V. (NBV) is in 1919 opgericht als
dochtermaatschappij van de Rotterdamsche Bank Vereeniging. De RBV
zelf was in 1911 ontstaan door een fusie van twee Rotterdamse banken:
de Rotterdamsche Bank en de Disconto- en Administratie Bank.
Omstreeks 1916 exploiteerde de RBV een bank in Rotterdam en in Amsterdam en een
"bijbank:" in Den Haag.
Elk van die drie vestigingen had één of meer bijkantoren: Rotterdam in
Delftshaven, Schiedam en Vlaardingen, Den Haag in Rijswijk en
Scheveningen en Amsterdam in Zaandam.
In 1916 werd besloten de activiteiten uit te breiden tot wat het
"provinciaal bankiers- en kassiersbedrijf" werd genoemd.
Besloten werd dat voorlopig niet op eigen naam te doen, maar daarvoor
de NBV op te richten. Die maatschappij werd statutair gevestigd in
Utrecht, waar het administratieve centrum kwam, maar de leiding
berustte bij het bestuur van de RBV.
De NBV opende her en der vestigingen in de provincie d.w.z. buiten
Rotterdam, Amsterdam en Den Haag en directe omgeving. Die vestigingen
werden onderscheiden in kantoren en correspondentschappen. De
"kantoren" hadden een eigen directie met één of meer
directeuren en procuratiehouders, terwijI de "correspondentschappen"
geen eigen staf hadden en vanuit de kantoren werden bestuurd. Ook
hielden tal van kantoren zitdagen in plaatsen in hun omgeving, maar
die zitdagen laat ik buiten beschouwing omdat ze m.i. voor de perfins
niet van belang zijn.
De perforator.
In 1922 hebben alle "kantoren" een perfinapparaat van het type
13.12.9. gekregen.
De stempels van die apparaten zijn kennelijk met de hand gemaakt. Ze
zijn allemaal verschillend zodat elk kantoor een perfin had met eigen
kenmerken. De verschillen zijn vaak klein maar soms ook springen ze
direct in het oog. Voorbeeld van dit laatste zijn de hieronder
weergegeven perfins van Apeldoorn, Deventer en Leiden, waarin telkens
een opvallend geplaatst punt is aangewezen.
| Apeldoorn | Deventer | Leiden |
Na 1922 zijn geen nieuwe perfinapparaten van dit type meer verstrekt. De
2 NBV-kantoren die daarna nog zijn geopend (Nijkerk. en Zaandam)
hebben andere NBV-perfins.
Daarna was het met de NBV gedaan. In 1929 was kennelijk voldoende gebleken
dat het experiment geslaagd was en kon de RBV op eigen naam worden
voortgezet. De NBV staakte haar werkzaamheden en de zaken werden door
de RBV overgenomen.
De oude NBV kantoren zijn hun NBV-perfins echter onveranderd blijven
gebruiken (met uitzondering van Schagen), maar de nadien aangeschafte
nieuwe perfinapparaten zijn alle van het RBV-type.
De NBV-kantoren hebben hun perfins niet alleen zelf gebruikt. In veel
gevallen hebben ze ook hun correspondentschappen van perfins
voorzien. De correspondentschappen zijn later vaak kantoren geworden.
Dan eindigde het gebruik van de perfins van het kantoor waaronder ze
tevoren geressorteerd hadden. Een groot aantal is echter lang als
correspondentschap blijven bestaan.
De kans dat NBV-perfins worden aangetroffen die niet zijn afgestempeld
in de plaats van het kantoor maar in die van één van dergelijke
lang bestaande correspondentschappen is vrij groot.
Haarlem had van 1924 tot 1940 Hillegom en van 1946 tot 1963 Bloemendaal als
correspondentschap.
Hier zijn mij geen afstempelingen van bekend.
Nationale Bank Vereniging, kantoor Haarlem.
Voorbeelden van de oudste perfins NBV-Haarlem.
Vanaf 1929 Rotterdamsche Bankvereniging kantoor Haarlem maar nog wel de
perfin NBV
Er is geen verband met de plaats IJmuiden maar toch werden de zegels
vanuit Haarlem daar blijkbaar ook soms gebruikt.
Hillegom werd in 1940 zelf een kantoor en kreeg daarbij een eigen perforator
met RBV.
De RBV heeft in 1947 de oude naam "Rotterdamsche Bank" weer
opgenomen.
Vanaf 1947 Rotterdamsche Bank maar toch nog steeds de perfin NBV
Ook daarna zijn tal van kantoren hun NBV-perfins blijven gebruiken; het
langst naar ik meen het kantoor Doetinchem dat in elk geval nog de in
1966 verschenen zegel (cat.nr. 868) als perfin heeft gebruikt.
In 1948 gebruikt Hillegom nog steeds oude enveloppen van Haarlem.
De verbondenheid tussen het kantoor Haarlem en het kantoor Hillegom
blijkt wel uit bovenstaande brief. Kantoor Hillegom gebruikt zelfs in
1948, 8 jaar na “promotie” van correspondentschap naar eigen
kantoor, nog steeds oude enveloppen van het kantoor Haarlem. Wel is
daarbij de toevoeging Vereniging doorgestreept en de Haarlem
vervangen door een geschreven Hillegom.
Het NBV-gebouw in Haarlem.
In 1919-1920 naar ontwerp van de architect H.F. Mertens gebouwd
bankgebouw in Amsterdamse School-stijl. Het aan de noordzijde van de
Zijlstraat op de hoek met de Nassaulaan gelegen bankgebouw, werd
gebouwd in opdracht van de Nationale Bankvereeniging. Mertens was in
de jaren 1917-1922 als architect in dienst bij de Nationale
Bankvereeniging en bouwde of verbouwde in deze jaren circa zestien
kantoren voor deze bank, verspreid over heel Nederland.
Het pand is versierd met een aantal zandstenen reliëfs die vermoedelijk
door Hildo Krop zijn gemaakt.
Omschrijving
Het op de hoek Nassaulaan/Zijlstraat gelegen en geheel onderkelderde
bankgebouw is twee bouwlagen hoog en bestaat uit een westelijke
vleugel (Nassaulaan-zijde) en een zuidelijke vleugel
(Zijlstraat-zijde) die op de hoek tezamen komen in een twaalfzijdige
toren.
Het pand is opgetrokken in rode baksteen met deels natuurstenen
detailleringen en reliëfrijk metselwerk. De zijvleugels die
respectievelijk acht vensterassen (Nassaulaan-zijde) en zes
vensterassen (Zijlstraat-zijde) breed zijn, zijn rijk gedetailleerd
met versieringen in natuursteen en baksteen. De gevel langs de
Zijlstraat bevat zes verticale uitspringende geledingen van baksteen.
Het uit 1919-20 daterende bankgebouw met bijbehorende reliëfs is van
algemeen belang wegens architectuurhistorische en cultuurhistorische
waarden, als zijnde een kenmerkend en qua exterieur nog grotendeels
gaaf bewaard voorbeeld van een in Amsterdamse School-stijl gebouwd
bankgebouw. Tevens is het pand van belang wegens de beeldbepalende
situering in het centrum van Haarlem, op de hoek
Zijlstraat/Nassaulaan en als exponent van het oeuvre van architect
H.F. Mertens.
Meer informatie: monumenten.nl
versie 18-11-2019