Post van en naar Zandvoort uit het begin van de 20e eeuw.
Begin 2020 publiceerden we een overzicht van de postgeschiedenis van Zandvoort
op onze website bij de
poststempels van Zandvoort.
Na die tijd verwierf David Haug op een veiling een aantal ansichtkaarten van en
naar Zandvoort, die een goed beeld geven van de allure van die
badplaats in het begin van de 20e eeuw. Die geven we
verderop weer, maar eerst:
De website‘www.zandvoort-holland.com/ontwikkeling-tot-badplaats’
geeft interessante achtergrondinformatie, die we hier in bewerkte
vorm overnemen (het is niet toegestaan een directe link te plaatsen):
Zandvoort was nagenoeg uitsluitend een vissersdorp tot het midden van de 19e eeuw.
Vis was de enige, niet altijd zekere, bron van inkomsten. Vanaf 1828,
maar vooral na 1880, ontwikkelde het vissersdorp zich geleidelijk tot
een welvarende badplaats. Het fluctuerende aantal huizen en de
bevolkingsaantallen in het dorp tussen 1475 en 1880 tonen de sterke
stijging vanaf het midden van de 19e eeuw. De aanleg van een
spoorverbinding in 1881 liet deze stijging gestaag doorgaan.
1475: 100 huizen
1494: 50 huizen
1514: 76 huizen (21 onbewoond)
1550: 170 huizen
1622: 796 inwoners en 1632: 148 huizen
1722: 626 inwoners en 1732: 89 huizen
1795: 722 bevolking (oudste volkstelling)
1832: 166 huizen en 920 inwoners
1855: 1170 inwoners
1881: 460 huizen en 1880: 2022 inwoners
Een verblijf in welke badplaats dan ook was in het begin voorbehouden aan leden van
koninklijke huizen en de adel die op de therapeutische aspecten van
de badplaats afkwamen. Mensen gingen vaak op voorschrift van hun
arts. Pas later werden de genoeglijke en recreatieve aspecten van
badplaatsen belangrijk. De arbeidersklasse voegde haar aantallen toe
aan die van de aristocratie. In de beginperiode was er echter een
strikt regime van baden (niet in de zee maar in de badhuizen van de
hotels) en van turnen en massage.
Het begin van Zandvoort als badplaats kan worden gedateerd in 1824 toen D.J. van
Lennep (zie: wikipedia)
een aanzet maakte voor ontwikkeling tot badplaats. Hijzelf en een
Committee van vier mensen wilden Zandvoort ontdoen van zijn imago als
arm vissersplaatsje en zijn verbindingen met het achterland
verbeteren. Het was een tweedelige aanpak met als doel nieuwe wegen
en een geschikte omgeving voor het badende publiek te creëren (“Plan
der Negotatie”). In 1826 werd het werk aan de Zandvoortselaan
gestart. Zij liep van Heemstede over Aerdenhout en Bentveld. Het
laatste gedeelte (sinds 1900 de Haarlemmerstraat genaamd) sloot aan
op de Hogeweg. Ze was 7 km lang en was in 1828 klaar. Het wegdek werd
in 1920 geasfalteerd.
De tolpoort bij de Zandvoortselaan
Er was een tolpunt aan het begin en aan het einde van de weg en in 1828 was de
tol als volgt:
Een koets met 6 paarden – 25 cent;
Een man met paard – 7.5 cent;
Een voetganger – 3 cent
De tolheffing werd in 1917 afgeschaft en de enige herinnering eraan is tegenwoordig
de Tolweg.
in 1881 werd het treinstation nabij de kust geopend. Dit werd snel gevolgd door een
tramverbinding met Haarlem in 1881. De nieuwe verbindingen werden de
katalysator voor strandtoerisme in Zandvoort.
Tot zover de website ‘Zandvoort – ontwikkeling tot badplaats’, al is er op
de website nog meer te beleven, waaronder een aantal oude
ansichtkaarten en een verhaal daarbij.
Dit zijn de ansichtkaarten uit de verzameling van David Haug.
Ansichtkaart met de Passage in Zandvoort, verstuurd van Zandvoort naar Haarlem met de
Haarlem-Zandvoort trein op 19 juli 1900 (B = tweede postvervoer die
dag) en aangekomen in Haarlem op dezelfde dag tussen 11 en 12 uur in
de ochtend. Haarlems bestellersstempel C 29. Gefrankeerd met een
briefkaartzegel van 2,5 cent. Verzameling David Haug.
Ansichtkaart (Zandvoort Kerkstraat) van Zandvoort naar Utrecht, met de
Haarlem-Zandvoort trein van 14 juni 1905 (C = derde
vervoersmoment). Gefrankeerd met een postzegel van 1 cent die was
omgevouwen voordat het stempel werd geplaatst. Verzameling David
Haug.
Ansichtkaart met een foto van strandplezier van Zandvoort naar Amsterdam, verstuurd
met de Haarlem-Zandvoort trein op 20 juni 1905 (E = vijfde
postvervoer die dag) en in Amsterdam bezorgd (bestellersstempel A
138). Voor- en achterzijde. Verzameling David Haug.
Briefkaart van Zandvoort naar Amsterdam met de Haarlem-Zandvoort trein op 1
september 1905. Gefrankeerd met 2,5 cent en met Amsterdams
bestellersstempel A 453 (aankomst 2 september). De Alba was in
januari 1905 gestrand bij Zandvoort. Zie de website van het
Zandvoorts
Online Fotomuseum. Voor- en achterzijde. Verzameling David Haug.
Ansichtkaart met het strand van Zandvoort, van Zandvoort naar Amsterdam, verstuurd met
de Haarlem-Zandvoort trein op 21 september 1906 (D = vierde
postvervoer die dag). Aankomst op 21 september 1906 tussen 6 en 7 uur
in de namiddag. Gefrankeerd met 1 cent en met een Amsterdamse
bestellersstempel F 281. Voor en achterzijde. Verzameling David Haug.
Ansichtkaart van het strand van Zandvoort, verstuurd met de Zandvoort-Haarlem trein op
30 november 1903 (A = eerste postdienst die dag) naar Edinburgh in
Schotland. Verzameling David Haug.
versie 01-12-2022