OHvZ post in oorlogstijd
Filatelistisch
auteur en internationaal jurylid Arie Zonjee vroeg me of wij
belangstelling zouden hebben voor de eerste vier mededelingenbladen
van OHvZ uit de oorlog, die hij tegen kwam bij Rien Kramer en die hij
voor ons mocht meenemen. In ons archief zitten wel alle Spaarneposten
maar geen mededelingenbladen, haar voorloper. Dus dat was erg welkom.
Het zijn de mededelingenbladen van oktober 1943, maart en juni 1944
en februari 1945. De aanleiding was het verbod op “verschijning van
Het Nederlandsch maandblad voor Philatelie van 1 juli 1943 tot na den
oorlog”. Tot dan toe bevatte dat maandblad ook mededelingen vanuit
de vereniging, maar dat moest toen dus anders.
Uit
deze vier mededelingenbladen blijkt een grote toeloop van leden (133
nieuwe aanmeldingen in deze periode waardoor het lidmaatschap groeide
tot 439), een daarmee noodzakelijk geworden uitbreiding van het
bestuur en zeer goed bezochte ledenbijeenkomsten die van 15 april
1944 trok 69 bezoekers. We lezen ook dat er in 1944 414 leden waren,
waarvan 209 in de gemeente Haarlem, 101 in de omgeving en 104 elders
in Nederland. In februari 1945 was er geen ledenvergadering meer
toegestaan. Uit de vier nummers blijkt een rijk verenigingsleven met
rondzendingen (op het eind 12 secties), veilingen, voorlezingen met
‘epidiascoop’, verlotingen, een falsificatenalbum, een
zomerprijsvraag in 1943, een bibliotheek en voor zover dat mocht
bijeenkomsten in Sociëteit De Nijverheid in de Janssstraat 85. Zoals
dat ook bij de coronacrisis blijkt was ook de oorlogsperiode een tijd
waarin postzegels verzamelen belangrijker werd en ook een manier om
contacten te leggen. Ongetwijfeld was een deel van de ledentoename
ook wel ingegeven door de mogelijkheid om d.m.v. postzegelaankopen
zwart geld te witten.
In
het eerste nummer is trouwens wel interessant dat bij de
adresverandering van lid 175 vermeld werd dat de Lindenlaan eigenlijk
de Julianalaan was en bij het nieuwe lid 375 dat de Nieuwelaan
eigenlijk de Koningin Wilhelminalaan (in Leidschendam) is. In het
tweede nummer is bij het nieuwe lid 412 gemeld dat hij woonachtig was
in de Wilhelminastraat in Haarlem, die door de bezetter was omgedoopt
tot Schouwburgstraat maar waarbij het OHvZ bestuur daar lak aan had.
In het derde nummer zien we ook de ‘Oranjestraat’ en het
‘Wilhelminapark’ in de adressenlijst.
Interessant
is ook de informatie over de nationale Bond. Zoals gezegd mocht het
maandblad in de laatste oorlogsjaren niet meer verschijnen (deels
door papierschaarste?). De Bond gaf in 1943 enkele mededelingenbladen
uit, die een zeer beperkte verspreiding hadden, maar dat werd in 1944
wat ruimer. In februari 1945 lezen we dat er op 13 augustus 1944 een
‘orienteerende bondssamenkomst’ is geweest in Utrecht waar het
Haarlemse initiatief werd ingebracht om van het Maandblad een
Bondsorgaan te maken (wat nogal wat commotie veroorzaakte) en we
lezen ook dat het OHvZ Bestuur voornemens was om zich “als
mede-eigenaresse in te koopen in genoemde periodiek”. Zie verder
het stuk over de postgeschiedenis van OHvZ elders in de wesbite.
Ten
slotte: de eerste drie mededelingenbladen zijn vanuit Overveen
verstuurd (in dit geval naar lid nr 365 in Hillegom), de eerste keer
gefrankeerd met 1½ cent, en de volgende twee keer met 2 cent, beide
van de Germaanse Symbolen serie. De post van februari 1945 werd
vanuit Haarlem gestuurd en weer gefrankeerd met 1½ cent.
OHvZ Mededeelingen No 1, Oktober 1943
OHvZ Mededeelingen No 2, Maart 1944
OHvZ Mededeelingenblad No 3, Juni 1944
OHvZ Mededeelingenblad No 4, Februari 1945
versie 10-03-2021