De gespecialiseerde postzegelvereniging ‘Postautomaat’
houdt zich bezig met alles wat te maken heeft met de
postautomatisering en ze publiceren elke drie maanden een Bulletin.
Ons OHvZ lid Jacques van Zandvoort is een van de actieve leden en in
de aflevering van het Bulletin van augustus 2022 (nr 196) staat een
interessant interview met hem. Dat nemen we hier over.
TD oktober 2022
Op een warme zomerdag
Het is leuk om eens nader kennis te maken met een echte filatelist die daarbij wat laat
zien van zijn of haar verzameling. Ik ben op bezoek bij Jacques van
Zandvoort in Nieuw Vennep. Het is een warme zomerdag en ik heb het
genoegen om een aantal parels uit de verzameling van Jacques van
Zandvoort te mogen aanschouwen. Jacques, ex boekhouder, is bijna 75,
al jaren pensionado en besteedt heel veel tijd aan zijn hobby.
Afb. 1
Het verzamelen
Onder het genot van een kopje koffie wil Jacques al snel naar de kern van de filatelie
door te vertellen over het ‘handboek postwaarden Nederland’. Hij
zegt erover dat dit handboek onontbeerlijk is voor een echte
filatelist. Het handboek is een boekenplank vullende reeks dikke
naslagwerken over de postzegels van Nederland die tot nu toe zijn
verschenen. (afb.2) Jacques zegt dat hij zijn verzameling zo compleet
mogelijk wil zien te krijgen en dat het handboek hem helpt daarbij.
“Wat je niet weet, daar zoek je niet naar’ Kennis is heel
belangrijk in de filatelie. Elke postzegeluitgifte heeft een verhaal
en Jacques heeft er vele. Hij weet heel enthousiast te vertellen over
de belevenissen tijdens zijn speurtocht naar bijzondere zegels en
over zijn aanwinsten.
Jacques verzamelt Nederland en koloniën. Daarin staan postwaardestukken,
automaatzegels, persoonlijke postzegels en etsingnummers centraal.
Belangrijk, onontbeerlijk eigenlijk, bij het verzamelen zijn voor
Jacques de contacten met anderen. Een goed gesprek doet wonderen. Hij
weet zijn contacten goed te onderhouden. Jacques zegt dat als het
moet voor de verzameling hij trakteert op taart of gebak en een dikke
reep chocolade is ook als dank zo gegeven.
Afb. 2
Enkele parels van de vele in de verzameling
Ik leerde Jacques kennen in het toen, eind 2006, hypermoderne postkantoor aan de
Binnenweg in Heemstede. Hij was er vrijwel dagelijks te vinden om de
werking van de Wincor Nixdorf automaten te doorgronden en om zodoende
aan automaatstroken met zeldzame prints te komen. Later, Jacques was
net met pensioen, kreeg hij zelfs het aanbod van de beheerder om er
te komen werken, als begeleider bij de automaten. Omdat toen de
ontbinding van het Postkantorenbedrijf begon, ging dat niet door.
Hij heeft destijds
veel bijzondere automaatstroken weten te bemachtigen. Jacques kan er,
aan de hand van de stroken, honderduit over vertellen. Bijvoorbeeld
over een keerdruk op automaatstroken. (afb.3) Die keerdruk was
mogelijk omdat de beheerder in een kwade bui een rol automaatstroken
die hij uit zijn handen had laten vallen, verkeerd weer oprolde en
vervolgens in de machine deed. Jacques had een dermate goede band
weten op te bouwen met het postkantorenpersoneel dat hij zelfs
telefonisch ervan op de hoogte werd gebracht als er een monteur van
Wincor Nixdorf was. Van één van deze monteurs kreeg hij een
testprint met bon (afb. 4 en 5) uit een Wincor Nixdorf machine in
Duitsland. Maar nog meer bijzonder zijn de pakketstroken met
‘wartaal, De code op de stroken is dan vervangen door letters en
tekens. Ze zijn het gevolg van een storing in het computersysteem van
de Wincor automaat. Jacques laat er vol trots één zien (afb. 6).
Afb 3
Afb. 4
Afb. 5
Afb. 6
Persoonlijke postzegels
Ook op het terrein
van de persoonlijke postzegels heeft hij bijzondere aanwinsten.
Jacques is een echte familieman. Hij heeft de foto’s van al zijn
kleinkinderen gedurende een aantal jaren elk jaar op persoonlijke
postzegels laten afdrukken. ‘Dat zijn de echte juwelen? zegt
Jacques. Op de persoonlijke zegel hier afgebeeld (afb. 7) ziet u
kleinkind Anouk, naast Jacques.
Afb. 7
Het is echter niet
gebleven bij het laten afdrukken van kleinkinderen op persoonlijke
postzegels. Tijdens een rondleiding bij drukker Lijnco kwam Jacques
tot de ontdekking dat de controle op persoonlijke postzegels daar
niet waterdicht is. Jacques houdt van avontuur en is aan het
uitproberen wat er gebeurt als je afbeeldingen op de zegels probeert
te krijgen die door PostNL niet worden toegestaan. Jacques denkt
hierbij aan een extra sorteerhaak. Hij legt uit dat er standaard al
een sorteerhaak op de persoonlijke postzegel staat. De sorteermachine
is daar op afgesteld. Twee sorteerhaken is voor de sorteermachine een
onmogelijkheid. Op de afgebeelde persoonlijke postzegel (afb. 8)
staat een sorteerhaak voor de zakelijke postzegel en een voor de
persoonlijke decemberzegel. Daarvan raakt de sorteermachine in de war
en Jacques vindt het dan leuk om te zien wat daar de gevolgen van
zijn.
Afb. 8
Jacques vertelt met
veel plezier over hoe hij velletjes persoonlijke postzegels zonder
persoonlijke afbeelding in bezit wist te krijgen. Dat verhaal begint
met een poging om een afbeelding van (toen nog) koningin Beatrix op
een persoonlijke postzegel te krijgen en speelt zich af in het
postkantoor aan het Kerkplein in Den Haag. In dat postkantoor stond
destijds een automaat waarmee persoonlijke postzegels gemaakt konden
worden. Bij de creatie van zo’n zegel was altijd iemand van het
postkantoor aanwezig. Deze persoon moest er toezicht op houden dat er
geen verkeerde afbeeldingen op de zegels geplaatst werden. Koningin
Beatrix mocht niet en Jacques verwees vervolgens naar iemand van het
hoofdkantoor van de postorganisatie (TNT post, destijds), een bekende
van Jacques. Die kon er zijn fiat echter ook niet aan geven. De
begeleider bij de automaat was toen op een punt aangekomen dat hij
meeleefde en het ook wel erg vond dat Jacques niet de gewenste
postzegels kreeg. Ter compensatie mocht Jacques vervolgens enkele
velletjes kopen zonder persoonlijke afbeelding (afb. 9). Dat mocht
natuurlijk ook niet en die velletjes zijn nog veel zeldzamer vertelt
hij lachend. Uiteraard kocht Jacques de velletjes.
Afb. 9
Een kritische geest
Jacques maakt deel uit van een klankbordgroep voor de filatelietak van PostNL. Daar
laat hij zich kritisch uit over een aantal uitgiftes. De Gouden
Postzegels bijvoorbeeld, ‘dat is rommel. Ook de geplande crypto
postzegel, die waarschijnlijk in
september uit komt, is volgens Jacques de filatelie niet waard. Het
zijn creaties die uitsluitend tot doel hebben om de kas van PostNL te
vullen.
Een goede filatelist
Tot slot stel ik de
vraag wat een goede filatelist is. Jacques zegt dat dit iemand is die
zich in de materie heeft verdiept. ‘Het gaat er niet om hoeveel je
hebt, maar om de verdieping.’ Belangrijk daarbij is alertheid, goed
kijken en opletten. Jacques benadrukt daarbij het belang van lezen .
Je moet weten wat er is. ‘95% van de verzamelaars leest niet goed’
en als je tot die groep behoort dan blijf je achter als
filatelist. We komen weer uit op het ‘handboek postwaarden
Nederland’. Jacques geeft aan dat het bezit ervan gelukkig geen
noodzakelijke voorwaarde is om een goede filatelist te zijn.
‘Belangrijker is het plezier wat je hebt aan het verzamelen. En je
leert er veel mensen door kennen. Dat is heel waardevol!’
versie 15-11-2022