OHvZ post in oorlogstijd
Filatelistisch auteur en internationaal jurylid Arie Zonjee vroeg me of wij belangstelling zouden hebben voor de eerste vier mededelingenbladen van OHvZ uit de oorlog, die hij tegen kwam bij Rien Kramer en die hij voor ons mocht meenemen. In ons archief zitten wel alle Spaarneposten maar geen mededelingenbladen, haar voorloper. Dus dat was erg welkom. Het zijn de mededelingenbladen van oktober 1943, maart en juni 1944 en februari 1945. De aanleiding was het verbod op “verschijning van Het Nederlandsch maandblad voor Philatelie van 1 juli 1943 tot na den oorlog”. Tot dan toe bevatte dat maandblad ook mededelingen vanuit de vereniging, maar dat moest toen dus anders.
Uit deze vier mededelingenbladen blijkt een grote toeloop van leden (133 nieuwe aanmeldingen in deze periode waardoor het lidmaatschap groeide tot 439), een daarmee noodzakelijk geworden uitbreiding van het bestuur en zeer goed bezochte ledenbijeenkomsten die van 15 april 1944 trok 69 bezoekers. We lezen ook dat er in 1944 414 leden waren, waarvan 209 in de gemeente Haarlem, 101 in de omgeving en 104 elders in Nederland. In februari 1945 was er geen ledenvergadering meer toegestaan. Uit de vier nummers blijkt een rijk verenigingsleven met rondzendingen (op het eind 12 secties), veilingen, voorlezingen met ‘epidiascoop’, verlotingen, een falsificatenalbum, een zomerprijsvraag in 1943, een bibliotheek en voor zover dat mocht bijeenkomsten in Sociëteit De Nijverheid in de Janssstraat 85. Zoals dat ook bij de coronacrisis blijkt was ook de oorlogsperiode een tijd waarin postzegels verzamelen belangrijker werd en ook een manier om contacten te leggen. Ongetwijfeld was een deel van de ledentoename ook wel ingegeven door de mogelijkheid om d.m.v. postzegelaankopen zwart geld te witten.
In het eerste nummer is trouwens wel interessant dat bij de adresverandering van lid 175 vermeld werd dat de Lindenlaan eigenlijk de Julianalaan was en bij het nieuwe lid 375 dat de Nieuwelaan eigenlijk de Koningin Wilhelminalaan (in Leidschendam) is. In het tweede nummer is bij het nieuwe lid 412 gemeld dat hij woonachtig was in de Wilhelminastraat in Haarlem, die door de bezetter was omgedoopt tot Schouwburgstraat maar waarbij het OHvZ bestuur daar lak aan had. In het derde nummer zien we ook de ‘Oranjestraat’ en het ‘Wilhelminapark’ in de adressenlijst.
Interessant is ook de informatie over de nationale Bond. Zoals gezegd mocht het maandblad in de laatste oorlogsjaren niet meer verschijnen (deels door papierschaarste?). De Bond gaf in 1943 enkele mededelingenbladen uit, die een zeer beperkte verspreiding hadden, maar dat werd in 1944 wat ruimer. In februari 1945 lezen we dat er op 13 augustus 1944 een ‘orienteerende bondssamenkomst’ is geweest in Utrecht waar het Haarlemse initiatief werd ingebracht om van het Maandblad een Bondsorgaan te maken (wat nogal wat commotie veroorzaakte) en we lezen ook dat het OHvZ Bestuur voornemens was om zich “als mede-eigenaresse in te koopen in genoemde periodiek”. Zie verder het stuk over de postgeschiedenis van OHvZ elders in de wesbite.
Ten slotte: de eerste drie mededelingenbladen zijn vanuit Overveen verstuurd (in dit geval naar lid nr 365 in Hillegom), de eerste keer gefrankeerd met 1½ cent, en de volgende twee keer met 2 cent, beide van de Germaanse Symbolen serie. De post van februari 1945 werd vanuit Haarlem gestuurd en weer gefrankeerd met 1½ cent.
OHvZ Mededeelingen No 1, Oktober 1943
OHvZ Mededeelingen No 2, Maart 1944
OHvZ Mededeelingenblad No 3, Juni 1944
OHvZ Mededeelingenblad No 4, Februari 1945
versie 10-03-2021