Bij het 100-jarig bestaan van de Haarlemse Filatelistische Vereniging “Op Hoop van Zegels” werd een jubileumboekje uitgegeven (zie de rubriek ‘postzegels verzamelen’). Daar stond ook een hoofdstuk in met informatie over een van de meest prominente verzamelaars van de vereniging, de heer P. Engelenberg, op p. 31-44: Haarlem als verzamelgebied.
Collectie P. Engelenberg †
J.M. van Putten
Erelid wijlen dhr. P. Engelenberg heeft gedurende een groot deel van zijn leven een indrukwekkende collectie over Haarlem e.o. opgebouwd. De collectie bevat postale zaken als postzegels, allerhande stempels, postwaardestukken en prentbriefkaarten. Het geheel wordt onderbouwd met vele foto’s en gravures.
De heer Engelenberg werd in 1921 aangesteld als sectiehoofd en in 1923 “commissaris van toezicht op het ruilverkeer”(tegenwoordig genoemd administrateur rondzendverkeer postzegels). Dit ruilverkeer werd zodanig goed opgezet dat het systeem door verschillende andere verenigingen is overgenomen. In 1925 werd hij bestuurslid, en vertegenwoordiger bij de Nederlandse Bond in 1927, 1936 & 1937. In 1936 was hij tevens lid van de jubileumcommissie bij het 25-jarig bestaan van OHvZ. Van 1939 tot 1941 was hij interim-voorzitter, daar de voorzitter in de mobilisatie werd opgeroepen als militair. Na zijn aftreden als bestuurslid werd hij in 1952 benoemd tot erelid. Hij was een filatelist in hart en nieren en raadgever voor beginnende en gevorderde verzamelaars. Zelf ben ik op voordracht van de heer Engelenberg in 1951 als 2e secretaris in het bestuur gevraagd; dat gaf wel enige commotie in het bestuur, gezien mijn jonge leeftijd. Maar de autoriteit van de heer Engelenberg gaf toch de doorslag.
Het bestuur en de jubileumcommissie zijn dhr. Engelenberg jr. zeer dankbaar voor het ter beschikking stellen van de collectie ten behoeve van de jubileumtentoonstelling OHvZ 1911-2011.
Op de volgende bladzijden tonen wij u enkele stukken uit deze bijzondere collectie. De bijschriften komen uit de collectie en zijn aangevuld door D.H.M. Haug.
Brief Haarlem – Ratibor (Schlesien) 17.1.1860. Stempel Franco halfrond met groteske letters op strip van 3 ex. 10 cent plaat VI.
Drukwerk 30.9.1878 in zake de openbare proefneming van de tramway-machine, gehouden te Haarlem op 28.9.1878.
Bestellingsstempel 3 groot model in zwart op achterzijde. Brief uit Parijs 25.5.1860. Met rood administratief stempel “PD” (Payé jusqu’ à destination).
± 1700. Gravure van postbode en brievenbus. Originele gravure van Jan Luijken.
1780. Trekschuit bij de Spaarnewouder Poort.
De Spaarnewouder poort in Haarlem uit het jaar 1355, tegenwoordig genaamd Amsterdamse Poort, is de enige overgebleven poort van de twaalf poorten op de oude route van Amsterdam naar Haarlem. Met zijn klassieke torentjes en bogen straalt de poort een prachtige middeleeuwse sfeer uit. De stadspoort heeft haar naam te danken aan haar standplaats: de poort markeert het eindpunt van de route van Amsterdam naar Haarlem.
Vanuit Haarlem had de reiziger vanouds twee mogelijkheden om naar Amsterdam te reizen.
1. De meest gebruikte route was de Oude Haarlemmerweg, van de Spaarnewouder Poort in Haarlem tot het Penningsveer bij de Liede en vandaar naar Amsterdam via de Kerkweg en de Hoge Spaarndammerdijk.
2. Een alternatieve route was per schip via het Spaarne en het IJ.
[Bron: Hoord-Hollands Archief]
Briefomslag van Haarlem naar Noordwijk Binnen met op de voorzijde geschreven “Franco van den Noordwijkkerhoek met de Schuijt van 10 uuren van Haarlem den VII-8-1810”.
De beste manier om te reizen in de 17e, 18e en het begin van de 19e eeuw was per trekschuit, ook al deed je veel langer over de reis dan met de postkoets. Een reisje van Rotterdam naar Den Haag, waar de trein nu minder dan een half uur over doet, kostte toen ruim vijf uur. Maar je zat daar gemakkelijk en je kon op de trekschuit rekenen. Hij vertrok op tijd en wachtte niet op laatkomers. Als de schuit te laat op de plaats van bestemming aankwam, moest de schipper vaak het reisgeld aan de passagiers terugbetalen.
Langs de trekvaart liep een smal jaagpad. Hierover stapte het paard dat de trekschuit voorttrok door weer en wind. in onze tijd is reizen gerieflijker en sneller. Maar in de 17e eeuw waren de mensen nog niet zo verwend en hadden ze nog niet zo’n haast als wij
[Bron: Nummer 8144 De Trekschuit (Bert. Woudstra)]
Franse bezetting.
Na de inlijving van ons land bij het Franse Keizerrijk werd op 1 januari 1811 de Franse Postwet van kracht. Nederland werd in departementen verdeeld, Noord- Holland werd departement nr.118: Zuiderzee.
Brief 21 april 1811 verzonden van Haarlem naar Amsterdam. Gewicht 6 gram. Port 3 stuivers. Naamstempel met departementsnummer op voorzijde.
Drukwerk van 26 april 1860 met meerdere franco stempels, waaronder een blokstempel (niet postaal) en Haarlem franco stempel K55.
Drukwerk verzonden op 17 december 1906 van Haarlem naar Soekaboemi. Tarief 2 cent. Ontwaard met Martinstempel Haarlem 1. Op 25 oktober 1907 geretourneerd naar de afzender voorzien van Rebuutstempes in Indië en op de envelop voorzien van de mededeling dat de geadresseerde is overleden.
Adreskaart voor het innen van een kwitantie (postale handeling). Gedateerd 20 februari 1932 met 3 stempels: reklamestempel Lisse, Z-stempel, datumstempel en een kwitantie-belastingzegel. De kwitantie bedraagt fl. 32,25, dit betreft 32 gulden contributie, fl. 0,15 inningskosten en fl. 0,10 voor het belastingzegel.
Per N.Z.H.V.M. buiten de post om verzonden brief naar de redactie Haarlems Dagblad met de aanduiding “Direct afgeven Tempelierstraat”. Verschuldigde kosten 50 cent plus 15 cent briefport.
Particuliere briefkaart Joh. Enschedé en zonen, Haarlem. Geuzendams catalogus 2008, P.71a. (P=Particulier)
Particuliere briefkaart Oprechte Haarlemsche Courant. Geuzendams catalogus 2008, P.71. (Opschrift is niet bekend bij Geuzendams.)
Semi particuliere briefkaarten, Hoenderdos brandstoffenhandel Haarlem.
Ongefrankeerde brief verzonden van De Waal (Texel) naar Haarlem op 4 februari 1908. Beport met De Ruyter portzegel van 10 cent. Tarief was tussen 1.1.1871 en 1.10.1908 5 cent. Strafport tussen 1.4.1892 en 1.11.1919 was 5 cent boven port.
Ongefrankeerde dienstbrief van de PTT, verzonden vanuit Schoten. Kantoor en typenraderstempel van het postagendschap Haarlem-Schoten, 8 april 1971.
Voorloper van de half ambtelijke spoorwegkaarten. Kennisgeving van aankomst van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij 18.4.1906, model no. 1030A. Verzonden door Haarlem Goederenstation (rood stempel).
Twee proefbriefkaarten voor de 27ste Philatelistendag op 25 september 1936 in Haarlem ter gelegenheid van het 25 jarige jubileum van OHvZ – 1911-1936.
versie 28-10-2018