Stadspost, deel 1

De particuliere postbedrijven in Haarlem en omgeving

Ton Dietz, in samenwerking met de Studiegroep Particuliere Postbezorging (SPP), en met een bijzonder woord van dank aan Dick Witteveen. Ook met dank aan OHvZ bestuurslid Dik de Geus. November 2018.

Zie voor de overige Stadsposten in Haarlem: Stadspost in Haarlem deel 2: De ‘stadspost Haarlem’, 1982-2003.

INLEIDING

In Nederland is de postbezorging lange tijd een monopolie geweest van de staats-postorganisatie, de PTT. In 1969/1970 kwamen er plotseling allerlei particuliere postbedrijven, in weerwil van dit officiële staatsmonopolie ¹⁾. Ook Haarlem was er vroeg bij en de SPP, de vereniging van filatelisten die gespecialiseerd zijn in particuliere postbezorging, ook wel ‘stadsposten’ genoemd, onderscheidt voor Haarlem acht verschillende bij de Kamer van Koophandel geregistreerde particuliere postondernemingen, sommigen met postzegels en poststempels, anderen met alleen poststempels. De SPP onderscheidt daarnaast ook drie andere private postorganisaties, die wel postzegels hebben uitgegeven, maar waarvan niet duidelijk is of ze ooit echt brieven of briefkaarten hebben besteld (de zogenaamde 0-categorie in de catalogus van de SPP). Daarnaast is Haarlem onderdeel of onderdeel geweest van landelijk opererende particuliere post- en pakketdiensten, die opkwamen nadat het staatsmonopolie verviel en ook de PTT uiteindelijk een particulier bedrijf werd, eerst als TPG, toen als onderdeel van TNTPost, en nu –vanaf 2011- onder de naam PostNL.

De SPP onderscheidt de volgende stadspostdiensten in en rond Haarlem:

• Haarlem 0 (1): Republiek Rozenprieel, 1979-1983, zie 5

• Haarlem 0 (2): Administratiezegels stadspost Haarlem, 1970, zie 2

• Haarlem 0 (3): Stadspost Haarlem, van R. J. Pesie, 1970-1980?, zie 4

• Haarlem I: Eerste Haarlemse Particuliere Besteldienst, van Th. Hessling, 1969-1970, zie 1

• Haarlem II: Particuliere Besteldienst Stadspost Haarlem, van Th. Veldman, 1970, zie 3

• Haarlem III: Particuliere Postdienst Haarlem e.o. en daarna vele andere namen, van K. Blokker te Zandvoort, 1982-2003, zie 6 (vanwege de omvang is dit een aparte deelrubriek)

• Haarlem IV: Polak stads- en Koeriersdiensten, van G.C. Polak, 1985, zie 8

• Haarlem V: HR Stads- en Koeriersdienst Nederland, van W.R. van Velde en H. van den Berg, 1984, zie 7

• Haarlem VI: Post Organisatie Nederland, van A. Kriek, 1987, zie 10

• Haarlem VII: Stadspost Holland / Stadspost Stimeso Haarlem, van M. G. H. Vogelaar, 1990, zie 11

• Haarlem VIII: Netpost Nederland, van K. Blokker, 1985, zie 9

Daarnaast zijn in ieder geval de volgende particuliere postdiensten actief geweest in Haarlem:

• Paspost, in ieder geval 2001-2010, zie 12

• Businesspost Kennemerland, in ieder geval in 2017, zie 13

• Selektmail Nederland, in ieder geval in 2010, zie 14

• Postmedia, in ieder geval in 2018 , zie 15

• Sandd, al lang, vanaf 2017 ook met eigen postzegels, zie 16.

• Bovendien is er in Halfweg een kerkpostdienst actief geweest in 2003 (zie 17)

• en in de Haarlemmermeer (waarschijnlijk ook met bezorging in Zuid Kennemerland) tussen 1985 en 1992 een postdienst met de naam Eurokoerier (zie 18).

Wij behandelen deze postdiensten hier in volgorde van ontstaan en gebruiken mede de informatie ter beschikking gesteld door de S.P.P.

1 EERSTE HAARLEMSE PARTICULIERE BESTELDIENST: 1969-1970

In augustus 1969 startte de heer Th. Hessling aan het Marianne Philipsplantsoen 6 in Haarlem een postdienst onder de naam Eerste Haarlemse Particuliere Besteldienst (SPP: Haarlem I). “Hessling Stadspost Haarlem” gaf op 5 december 1970 een serie uit met vier postzegels en een FDC. Er is een handstempel bekend in zwart en blauw. Eind 1970 is de heer Hessling weer gestopt met zijn postdienst.

Verzameling Ton Dietz , SPP catalogus Haarlem 1 nrs 1-4.

(afbeelding: SPP)

(afbeelding: SPP)

2 STADSPOST HAARLEM, 1970

Administratiezegels 1 januari 1970 (SPP: Haarlem 0 (2). Gebruikt (?) door een twintigtal samenwerkende postzegelhandelaren, gevestigd in diverse plaatsen.

(Afbeelding: SPP)

SPP: Deze simpele tekstzegels met opschrift Stadspost Haarlem zullen zeker niet vervaardigd zijn voor filatelistische doeleinden dus moet er een andere reden zijn geweest om ze uit te geven. De postzegels zouden bedoeld zijn geweest op correspondentie tussen de samenwerkende bedrijven en op de post die naar hun abonnementhouders werd verstuurd. Bewijsstukken ontbreken. Gevolgd door een serie ‘dieren’, op 6 november 1970.

Verzameling Ton Dietz, SPP catalogus Haarlem 0 (2) nrs 1-3.

Verzameling Ton Dietz, SPP catalogus Haarlem 0 (2) nrs 4-8.

Er zijn bij de SPP poststukken bekend die afkomstig waren van postzegelhandelaren en aan hun abonnementhouders verstuurd zijn:

(Afbeelding: SPP).

Ook FDC’s werden door postzegelhandelaren beschreven en naar hun abonnementhouders verstuurd. Maar ook hier is niet aantoonbaar hoe en wie deze poststukken bezorgd heeft.

Afbeelding: SPP

eBay: “Stadspost Haarlem – FDC – 1970 – Serie van 3 waarden”.

3 PARTICULIERE BESTELDIENST STADSPOST HAARLEM, 1970

Op 22-02-1970 startte de heer Th. Veldman in Haarlem een postdienst onder de naam Particuliere Besteldienst Stadspost Haarlem. “Stadspost Haarlem” (SPP: Haarlem II) gaf op 15 mei 1970 een serie postzegels uit met het stadhuis van Haarlem, gevolgd door een andere serie met hetzelfde thema op 8 december 1970.

Verzameling Ton Dietz, SPP catalogus Haarlem II, nrs 1-4

Verzameling Ton Dietz

Verzameling Dik de Geus

Verzameling Ton Dietz, SPP catalogus Haarlem II, nrs 5-8.

Verzameling Ton Dietz

De SPP heeft nooit kunnen achterhalen waar deze postdienst in Haarlem gevestigd is geweest. Er is wel een correspondentieadres bekend maar dat was: Postbus 8032 in Amsterdam. Dat was ook het correspondentieadres van de heer A. Bruijn aan de Sara Burgerhartstraat 4 in Amsterdam, zijnde de Particuliere Besteldienst Amsterdam (bij de SPP gerubriceerd als Amsterdam II). De postdienst heeft in Haarlem gefunctioneerd want er zijn poststukken van bekend. Op alle gesignaleerde poststukken werd een rond handstempel gebruikt in blauw met instelbaar datum. Er werd ook een handstempeltje in blauw gebruikt zoals dat ook op poststukken bezorgd door de heer Bruijn in Amsterdam bekend is. Op alle gesignaleerde poststukken zat ook een stempel en/of zegel van Amsterdam II. Het is bij de SPP niet bekend of Haarlem II een nevenvestiging is geweest van Amsterdam II.

(afbeeldingen: SPP)

4 STADSPOST HAARLEM, van R. J. Pesie, 1970-1980?

SPP (Haarlem 0 (3)): “Volgens zeggen zou op 13-02-1970 de heer R. J. Pesie aan de Van Oosten de Bruijnstraat 21 in Haarlem een postdienst gestart hebben onder de naam Stadspost Haarlem. Het bedrijf zou op 18-03-1980 weer zijn opgeheven. Maar volgens de K.v.K. heeft dit bedrijf nooit gefunctioneerd. Er is verder ook geen documentatie over gevonden”.

5 REPUBLIEK ROZENPRIEEL, 1979-1983

(Afbeeldingen: Google maps en SPP)

De ‘hippierepubliek’ Rozenprieel gaf in 1979 eigen (namaak) bankbiljetten uit (van 50 gulden) en op 1 maart 1979 een eigen postzegel (SPP: Haarlem 0 (1)). Zie ook rozenprieel.nl. Volgens de SPP was de aanleiding een protestactie van de wijkraad van de Haarlemse stadswijk Rozenprieel op 1 maart 1979 tegen de Gemeente Haarlem, wegens het op de lange baan schuiven van klachten van de inwoners van die stadswijk. De wijkraad heeft met deze actie veel succes geoogst. Ontwerper en drukker was de heer Harry Valkenier, lid van vernoemde wijkraad. De zegels zijn uitgevoerd in zeefdruk en gedrukt op brugvellen A3 met daarop 4 blokken van 12 zegels. De oplage was 100 vel. De zegels zijn uitsluitend gebruikt door de wijkraad, die er ongeveer 300 brieven mee verzond. De poststukken die door de SPP zijn gesignaleerd zijn allemaal afgestempeld en verzonden door de PTT, wel of niet bij gefrankeerd met een PTT zegel. Deze actie heeft dan ook de nodige reacties van de PTT opgeleverd. De zegels zijn gebruikt tot 03-07-1983. De uitgifte heeft dus niets met particuliere postbezorging te maken. maar de SPP heeft de postzegel toch opgenomen in haar catalogus “omdat we de geschiedenis van deze particuliere uitgifte toch graag willen bewaren”.

(afbeelding SPP).

6 PARTICULIERE POSTDIENST HAARLEM E.O., LATER STADSPOST HAARLEM, LATER POST- EN PAKKETDIENST HAARLEM, LATER STADSPOST EN PAKKETDIENST HAARLEM, LATER REGIOPOST HAARLEM, LATER SELECTPOST HAARLEM 1982-2003

Zie aparte deelrubriek: stadspost in Haarlem deel 2.

7 HR STADS- EN KOERIERSDIENST NEDERLAND, 1984-1985

Op 07-05-1984 startten de heren W.R. van Velde en H. van den Berg aan de Gandhistraat 35 in Haarlem een postdienst onder de naam HR Stads- en Koeriersdienst Nederland (SPP: Haarlem V). De SPP signaleerde een handstempel met instelbare tariefaanduiding in rood. Eveneens een stempel in rood met een instelbare datum, en een handstempel met instelbare tariefaanduiding + instelbaar datum in rood.

(Afbeeldingen: SPP).

Verzameling Dik de Geus

Tijdens de kerstperiode van 1984 werd op dit stempel het tarief van 30ct aangegeven.

In het voorjaar van 1985 werd deze postdienst opgeheven.

In de periodiek van de S.P.P. nr.12-4 (december 1991) schreef de heer G.B.de Bie uit Haarlem het volgende over deze postdienst:

Deze tekst is niet juist, en wel om de volgende reden: De Postdienst is gestart door 2 personen en niet door 3. In het SPP archief ligt een tarieflijst waar dat op staat.

Ook de tekst “Begin januari 1985 ging deze dienst ter ziele” is onjuist omdat er op 14-02-1985 nog poststukken zijn behandeld. En de namen Lohr en Polak zijn nooit gesignaleerd bij deze postdienst.

(Afbeelding: SPP)

8 POLAK STADS- EN KOERIERDIENSTEN, 1985

In 1985 bestond kortstondig de stadpost van Polak (SPP: Haarlem IV) met op 6 juli 1985 een serie van drie postzegels over het E.K. Honkbal, met de frankeerwaarden 55-80-100ct. Die waarden komt de SPP echter niet tegen op de tarievenlijst van deze postdienst. Er zullen dan ook weinig poststukken in omloop geweest zijn waar deze zegels op zaten.

Verzameling Ton Dietz

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Haarlem IV, 6 juli 1985, ‘EK Honkbal 1985’, nrs 1-3).

SPP: Op 11-01-1985 startte de heer G. C. Polak aan de Heussensstraat 112 in Haarlem een postdienst onder de naam Polak stads- en Koeriersdiensten (SPP: Haarlem IV). Al spoedig verhuist het bedrijf naar de Kloosterstraat 27 in Haarlem. Kort daarna verhuist men naar de Oranjeboomstraat 33. Het ging niet goed met de postdienst en het kantoor was op de Oranjeboomstraat 33 gevestigd in een kruidenierswinkeltje. Een inwoner van Haarlem bracht er eind augustus 1985 post naar toe om te laten bezorgen in Haarlem, die post is nooit bezorgd. Eind september werd er aan de Oranjeboomstraat mede gedeeld dat de postdienst failliet was.

Vanaf de start werd er een handstempel met instelbaar datum in rood gebruikt en ook een tekststempel in zwart. Later werd een nieuw handstempel met instelbaar datum gebruikt in rood.

(Afbeeldingen: SPP).

9 NETPOST NEDERLAND, distributiecentrum Haarlem

Op 06-12–1985 opende de heer K. Blokker aan de Gedempte Oude Gracht 115 in Haarlem een postdistributiecentrum i. v. m. de oprichting van Netpost Nederland (SPP: Haarlem VIII). Het postdistributiecentrum is in 1987 weer opgeheven. Er is bij de SPP een handstempel in zwart bekend.

(Afbeelding: SPP).

(Afbeelding: SPP).

10 POST ORGANISATIE NEDERLAND, Kantoor Haarlem, 1987

Op 19-03-1987 startte de heer A. Kriek aan het Kampervest 1a in Haarlem een postdienst onder de naam Post Organisatie Nederland (SPP: Haarlem VI). Dit was een nevenvestiging van P.O.N. in Amsterdam (bij de SPP geregistreerd als Amsterdam IV) . De SPP signaleerde een handstempel in zwart.

(Afbeelding: SPP)

De vestiging in Haarlem bleek geen succes en in december 1987 werd deze postdienst al weer opgeheven.

(Afbeelding: SPP).

11 STADSPOST HOLLAND, 1990-1998

Omdat het juridisch niet mogelijk was om het woord ‘Nederland’ op postzegels van een stadspostdienst te zetten gebruikte een Haarlemse stadspostdienst (van Vogelaar) in 1990 (30 maart, 12 mei en 4 december) opnieuw in 1998 (15 januari) het woord “Holland” op stadspostzegels.

SPP (Haarlem VII): In 1990 startte de heer M. G. H. Vogelaar op huisadres aan de Kleine Houtstraat 48 in Haarlem een bedrijf onder de naam Stadspost Holland. Hij deed dat niet met de bedoeling om een postdienst op te starten maar om zegels uit te kunnen geven onder de bedrijfsnaam Stadspost Holland. De heer Vogelaar heeft diverse zegeluitgiften gedaan, de eerste emissie (van Vincent van Gogh) vond plaats op 30-03-1990. De laatste zegels (Prinses Diana) verschenen op 15-01-1998. Van Stadspost Holland is geen enkel poststuk bekend en er is ook nooit een poststempel van gesignaleerd. In 1991 kwam de heer Vogelaar echter met een nieuwe handelsnaam: Stadspost Stimeso Haarlem. Bij de K.v.K. is deze handelsnaam onbekend maar volgens de heer Vogelaar bezorgde Stadspost Stimeso Haarlem post in Haarlem en de directe omgeving. Op 22-05-1991 kwam de SPP in het bezit van een tarievenlijst.

(Afbeelding: SPP)

Ondanks het feit dat de tarieven niet helemaal overeen kwamen met de frankeerwaarden op de uitgegeven zegels, werden door een SPP lid 23 poststukken bij de heer Vogelaar op de Kleine Houtstraat 48 in Haarlem aangeboden ter bezorging in Haarlem. Daarbij zaten ook 8 grote poststukken van ongeveer 250 gram. Alle poststukken werden van een zegel voorzien, afkomstig uit de series Vincent van Gogh, Frans Hals en Rembrandt. Al deze poststukken werden keurig bezorgd en er werd zelfs een bevestiging gegeven.

(Afbeelding: SPP)

In Haarlem zijn ook bezorgde poststukken van andere personen aangetroffen zodat bewezen is dat de heer Vogelaar toch post bezorgd heeft.

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Haarlem VII, ‘Vincent van Gogh’, 30 maart 1990, Nrs 1-3).

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus, Haarlem VII, ‘Frans Hals’, 12 mei 1990, nrs 4-6).

De SPP signaleerden de volgende stempels: een tekststempel met kader in zwart, en een rond handstempel in zwart.

(Afbeeldingen: SPP).

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Haarlem VII, 4 december 1990, ‘Rembrandt’, nrs 7-12).

En toen werd het een hele tijd stil rond Stadspost Holland en Stadspost Stimeso. Pas op 15-01-1998 kwam Stadspost Holland weer in het nieuws met een uitgifte van een zegelbloc met daarop 3 afbeeldingen van Prinses Diana en de waarden van die 3 zegels kwamen niet overeen met de tarievenlijst. Wederom dus een bloc met zegels die in eerste instantie niet waren uitgegeven voor frankering van post. Na deze emissie zijn er bij de SPP geen zegeluitgiften meer genoteerd. In maart 2010 signaleerde de SPP echter bij de K.v.K. de inschrijving van een nieuwe handelsnaam van de heer M. G. H. Vogelaar. De nieuwe (3^e)handelsnaam is Europost, met een eigen website onder de naam Europapost.com. De website is in het Engels en speciaal opgezet om zegels te bestellen bij de heer Vogelaar. En dat heeft dus wederom niets met postbezorging te maken. De website is echter sinds 15 april 2019 niet meer online.

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Haarlem VII, ‘Prinses Diana’, 15 januari 1998, nrs 12-15).

Overige stadsposten actief in en om Haarlem

12: PASPOST, ..2001-2010..

In ieder geval tussen 2001 en 2010 functioneerde er in Haarlem een particuliere postdienst onder de naam ‘Paspost’, gevestigd op Leidseplein 36zw. Voor zover bekend werden er geen postzegels gebruikt.

Paswerk :“Paspost is een van de leerwerkbedrijven van re-integratiebedrijf Paswerk. Paswerk is mensontwikkelbedrijf annex re-integratiebedrijf voor mensen in de regio Zuid-Kennemerland met een afstand tot de arbeidsmarkt. Er zijn totaal bijna 1.500 mensen werkzaam, vooral op basis van de Wet Sociale Werkvoorziening en de Wet Werk en Bijstand. Het beleid is gericht op doorstroming “van binnen naar buiten”, dus opleiden en begeleiden bij het (opnieuw) vinden van een reguliere baan. Paswerk heeft eigen leerwerkbedrijven, zoals groen, post, grafisch, metaal, elektro, schoonmaak, catering, verpakken en eigen re-integratie diensten, zoals assessmentcenter, academie, detachering en begeleid werken… Paspost heeft in 2010 totaal 2,3 miljoen poststukken bezorgd. Dit is in twee jaar tijd meer dan een verdubbeling. De sterke groei wordt veroorzaakt doordat steeds meer instellingen en bedrijven hun regionale en lokale postbezorging uitbesteden aan Paspost. Het postbedrijf werkt onder meer voor de gemeenten Haarlem, Bloemendaal en Heemstede, voor woningbouwverenigingen Ymere en Pré Wonen, voor zorginstellingen Sint Jacob en de Hartekamp Groep en voor een groeiend aantal commerciële bedrijven”.

Verzameling Ton Dietz.

Verzameling Ton Dietz.

Verzameling Ton Dietz.

Verzameling Ton Dietz.

telefoonboek.nl: Paspost Haarlem. Pestalozzistraat 2 , 2037EL , Haarlem

13: BUSINESSPOST KENNEMERLAND, o.a. 2017

In ieder geval in 2017 functioneerde er in Haarlem en omstreken een ‘Businesspost Kennemerland’, maar zonder postzegels.

Verzameling Ton Dietz

Volgens de website: Paswerk (15/11/2018) “Business Post, De vertrouwde postbezorger. Met ruim 90 medewerkers, elk met hun eigen wijk, is Business Post dé vertrouwde postbezorger in de regio Kennemerland. Er zijn al vele bedrijven, instellingen en verenigingen die gekozen hebben voor onze snelle service, bereikbaarheid en kwaliteit….Per jaar behandelen wij 2,5 miljoen poststukken!

Klanten: Er zijn al vele organisaties in de regio Kennemerland die de weg naar onze bezorgservice hebben gevonden. Zo verzorgen wij de post van woningbouwverenigingen, Zorgbalans, Sint Jacob, de Veiligheids Regio Kennemerland en diverse advocaten en notarissen. Ook verzorgt Business Post al vele jaren in- en uitgaande post in gemeenten als Haarlem, Haarlemmerliede, Heemstede, Zandvoort en Bloemendaal. Daarnaast doen wij de postkamerbeheer voor de Rabobank en de Hartekamp en rijdt de koeriersdienst medicijnen rond voor diverse apotheken”. Ook: paspost@paswerk.nl; Adres: Pestalozzistraat 2, 2037EL Haarlem.

14: SELEKTMAIL NEDERLAND

Bezorgde rond 2010 in Haarlem en omgeving

Verzameling Ton Dietz, met dank aan oud OHvZ lid J. Kloet, Overveen

15: POSTMEDIA, o.a. 2018

Bezorgde in ieder geval in 2018 post in Haarlem

Verzameling Ton Dietz.

16 SANDD

De nationale particuliere postdienst SANDD functioneert ook al jaren in Haarlem en omgeving, en gebruikt vanaf 2017 ook eigen postzegels.

Verzameling Dik de Geus

Verzameling Ton Dietz, eerste postzegel Sandd, 2017, met betaalstrook en stempel.

Verzameling Ton Dietz.

Omgeving Haarlem

17: HALFWEG

In Halfweg werd op 30 april 1906 het nieuwe raadhuis geopend en ter gelegenheid daarvan werden twee sluitzegels uitgegeven, waarvan dit er een is.

Verzameling Ton Dietz.

In 2003 en 2004 werden er in Halfweg ‘kerkpostzegels’ uitgegeven en gebruikt tijdens de kerstperiode.

Verzameling Ton Dietz.

18: STADSPOST HAARLEMMERMEER/EUROKOERIER IN HOOFDDORP, 1985-1989

Tussen 21 oktober 1985 en eind 1989 gaf Eurokoerier in Hoofddorp zeven verschillende stadspostzegels uit. Die van 1989 was onderdeel van de gezamenlijke emissie Kerstzegels met als inschrift ‘Stadspost 002’.

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Stadspost Haarlemmermeer/Eurokoerier, Hoofddorp I, 21 oktober 1985, ‘Gemeentewapen’, nrs 1-6).

Verzameling Ton Dietz. Stadspoststempel Haarlemmermeer e.o. op stadspostzegel van de Gezamenlijke Uitgiften (SPP catalogus 25 december 1985, ‘Kerstzegels’, nr 26).

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Stadspost Haarlemmermeer/Eurokoerier, Hoofddorp I, 1989, ‘Kerstzegel, gezamenlijke emissie’, met nummer 002, nr 7).

STADSPOST HAARLEMMERMEER, 1990-1993

Deze stadspost gaf in de paar jaar dat ze hebben bestaan twintig verschillende postzegels uit.

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Stadspost Haarlemmermeer, Hoorddorp II, 17 november 1990, ‘Kerstzegels’, nrs 1-5).

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Stadspost Haarlemmermeer, Hoorddorp II, 1 augustus 1991, ’35 jaar Europa CEPT (gezamenlijke emissie)’, nrs 6-8.

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Stadspost Haarlemmermeer, Hoorddorp II, 27 november 1991, ‘Kerstzegels’, nrs 9 en 10).

Verzameling Ton Dietz (SPP catalogus Stadspost Haarlemmermeer, Hoorddorp II, 1 mei 1992, ‘OIympische Spelen’, nrs 11-20).

versie 17-11-2018