WITCO: Post vanuit de hele werteld naar Haarlem-Noord
Leo Loeza en Ton Dietz
Leo Loeza was vanaf ca.1965 tot ca.1985 lid van Op Hoop van Zegels in Haarlem maar vanaf ca. 1990 is hij geen actieve postzegelverzamelaar meer. Vanaf 1970 werkte hij bij Witco en daar heeft hij gewerkt tot zijn pensioen in 2005. Vanaf 1985 was hij er verantwoordelijk voor de kantoorautomatisering. Al die tijd heeft hij poststukken die uit de hele wereld bij Witco binnenkwamen in een doos gedaan en onlangs besloot hij om die te schenken aan Op Hoop van Zegels. Het is zeldzaam dat er poststukken van één bedrijf tegelijkertijd worden aangeboden en in dit geval is het extra bijzonder omdat Witco uit hele interessante landen post kreeg.
Witco is waarschijnlijk ooit opgericht door twee apothekers (de heren Doorn en Schoorl aan de Spaarndamseweg 466 in Haarlem; later ook: Postbus 577) en heette toen Nederlandse Raffinaderij van Petroleumproducten, kortweg NRP genoemd. Het bedrijf werd opgericht in 1909. Het hoofdproduct dat toen werd gemaakt was vaseline. De grootste afnemer van zogenaamde witte vaseline was een tijd lang Nigeria, waar het werd gebruikt als basis voor anti-zonnebrand crème. De heer Schoorl is bij het bedrijf gebleven als directeur tot 1970 en heeft de overgang naar een Amerikaanse overname dus nog meegemaakt.
Omstreeks 1965, nog in de tijd van de NRP, werd aan de moezelhavenweg in Amsterdam een terrein aangekocht waarop een nieuwe ‘witte-olie fabriek’ werd gebouwd en later ook een voor paraffine, wassen en anti-corrosie materialen. Witte olie werd o.a. gebruikt in levensmiddelen-fabrieken. Als je van Haarlem naar de Coentunnel rijdt zie je het links liggen. Wat later werd ook het bedrijf Jonk (in Koog aan de Zaan; opgericht in 1933) bij de NRP gevoegd. Hier werden o.a. kaaswassen gemaakt (o.a. bekend van de BEL-kaasjes). Zie: ZaanWiki.
In 1968 werd de NRP verkocht aan Witco Chemicals in de VS, ook een wereldwijd opererend bedrijf. De divisie van Witco waar de NRP onder viel heette Sonneborn, maar die naam werd toen alleen intern gebruikt. In 1971 werd de naam NRP vervangen door de naam Witco. Witco leverde aan ca. 80 landen producten.
Deze digitale verzameling bevat poststukken die afkomstig zijn uit ongeveer zestig verschillende landen.
Bron: Verdwenen Bouwwerken: “Witco Fabriek, Haarlem; Alternatieve namen: Raffinaderij… Bestond van ? tot 2010. Raffinaderij aan de Spaarndamseweg. De fabriek veredelt ruwe olieprodukten tot diverse basismaterialen voor onder meer de cosmetische industrie. Die grondstoffen gaan in oliedrums die in lange rijen op de Spaarnekade worden opgeslagen voor verder transport per schip en trailer”.
Na diverse fusies is Witco in Nederland verkocht, waarna het geen deel meer uitmaakte van Witco International. De naam werd veranderd in Sonneborn (zie: Koninklijke Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie). In 2007 werd de Haarlemse fabriek aan de Spaarndamseweg gesloten en de grond verkocht aan de gemeente Haarlem. Alle bedrijfsonderdelen (behalve Jonk in Koog; dat werd verkocht) verhuisden naar de Moezelhavenweg in Amsterdam; de hoofdvestiging in Nederland. Het zogenaamde Sonneborn terrein aan de Spaarndamseweg in Haarlem-Noord lag lange tijd braak, maar wordt in 2024 bebouwd met 150 woningen waarvan de helft sociale woningbouw. Het project heet ‘Sonneborn-Bloom’.
De naam Witco schijnt nog voor te komen maar heeft niets met het hierboven beschreven bedrijf te maken.
In onderstaand overzicht worden poststukken getoond die in de ‘doos van Leo’ te vinden waren. We beginnen met Europa, dan volgen Azië en Oceanië, dan Amerika en tenslotte Afrika. We zetten het geografisch op. Meestal hebben we één poststuk per land gekozen als illustratie, maar in sommige gevallen is de herkomst of is het poststuk zo interessant dat we van een land meerdere voorbeelden tonen.
EUROPA
België: brief verstuurd uit Antwerpen in 1991
Verenigd Koninkrijk: Luchtpostbrief verstuurd in 1998 (met Lady Diana rouwzegels). En als tweede een aangetekende brief met onduidelijk poststempel, waarschijnlijk ook verstuurd in 1998.
Frankrijk: brief uit Parijs, verstuurd in 1997.
Italië: Expresbrief uit Milaan met zowel roodfrankering als frankering met (veel) postzegels, verstuurd in 1997 en een tweede brief uit 1998.
Spanje: aangetekende brief uit Almeria, verstuurd in 1995 en een tweede brief verstuurd in 1998, hoewel het poststempel 1986 aangeeft (op o.a. een postzegel die in 1996 werd uitgegeven)…
Portugal: aangetekend expresse poststuk, afkomstig van Marax in Porto, verstuurd in 1983.
Polen: het eerste poststuk is een aangetekende brief uit Jelenia Góra van het Farmaceutische bedrijf Jelfa en verstuurd in 1994. Ht moest gefrankeerd worden met 24.000 Zt. Het tweede poststuk komt van hetzelfde bedrijf, maar verstuurd in 1995, met nu een frankering van 40.000 Zt. Het derde aangetekende poststuk werd verstuurd in 1997 na de introductie van de nieuwe muntwaarde; nu 6 Zt.
Letland: aangetekende brief uit 1997 verstuurd vanuit Riga en met een Europapostzegel van Letland gefrankeerd.
Oostenrijk: aangetekende expressebrief vanuit Salzburg, in een vensterenveloppe, in of na 1985 verstuurd.
Tsjechië en Slowakije: Na het uiteenvallen van Tsjechoslowakije bleven er twee staten over: Tsjechië (Česká Republika) en Slowakije (Slovensko). Witco deed zaken met bedrijven uit beide landen. Hier twee poststukken uit Děčín in Tsjechië en één uit Bratislava in Slowakije, uit 1997 en 1998. Bij het eerste poststuk ontbrak het postcodenummer waardoor vertraging was ontstaan, getuige de sticker van PTT Post. Bij het tweede poststuk uit Tsjechië ontbrak de postcode nog steeds, maar dat was blijkbaar toen probleem.
Hongarije: brief vanuit Dorog, verstuurd in 2007. Hongarije gebruikte toen ‘Magyarorszák’ als landsnaam op postzegels.
Joegoslavië: aangetekende brief van Podravka uit Zagreb (in het Kroatische deel); verstuurd in 1991 aan Witco in een vensterenveloppe. Dit was vóór het uiteenvallen van Joegoslavië.
Slovenië: Slovenië was het eerste land dat zich afscheidde van Joegoslavië. Dit is een poststuk uit Ljubljana, uit 1994.
Kroatië: na het uiteenvallen van Joegoslavië is dit poststuk afkomstig van de Republiek Kroatië. Uit Samobor van het bedrijf VSM. Afgestempeld in 1995, met postzegels uit 1993 en 1995.
Griekenland: aangetekend poststuk verstuurd door Mobil in Athene vanaf Drapetsona (bij Athene) in 1994.
Cyprus: Aangetekende luchtpostbrief van Cyprus naar Witco, verstuurd vanaf Nicosia in 1985. Er is zowel een roodfrankering als frankering met postzegels en daarbij ook de verplichte vluchtelingen-belastingzegel. De deling van Cyprus in een Turks en zelfstandig deel was toen al meer dan tien jaar een feit.
Turks-Cyprus: aangetekende luchtpostbrief van Lefkosa naar Haarlem, verstuurd in 1985.
AZIË EN OCEANIË
Jordanië: Een luchtpostbrief uit Amman met een onduidelijk poststempel en de postzegel links.
Libanon: Een luchtpostbrief met een P.P stempel uit 1991 en een luchtpostbrief uit Jounieh met een onduidelijk poststempel
Syrië: een luchtpostbrief met een postzegel uit 1995 en een onduidelijk poststempel, waarschijnlijk 1996; en een tweede luchtpostbrief uit Aleppo met een onduidelijk stempel
Koeweit: Aangetekende luchtpostbrief uit Safat, met een onduidelijk poststempel
Iran: Expresbrief uit Teheran uit de tijd na de Iraanse revolutie van 1978; luchtpostbrief uit diezelfde periode en gewone brief uit 1992.
Afghanistan: zestien luchtpostbrieven aan Witco uit de tijd van de communistische periode en de Russische invloed in Afghanistan (vanaf 1978/1979 en tot de burgeroorlog in de jaren ’90 die in 1996 het eerste Taliban-bewind tot gevolg had). Er werden deels postzegels gebruikt uit de tijd van vóór 1978 (gewoon ‘Afghanistan’) en vooral uit de communistische tijd (waarbij de Franse aanduiding ‘Postes Afghanes’ werd gebruikt. Soms ook combinaties.
Pakistan: luchtpostbrieven uit Lahore, eind jaren ‘80
India: geregistreerde luchtpostbrief uit Bombay, 1989
Sri Lanka: Luchtpostbrief uit Pannipitiya, 1991
Birma: luchtpostbrieven met deels postzegels uit de ‘Union of Birma’ periode en uit de periode van de ‘Socialist Republic of the Union of Birma’ eind jaren ’80. Birma was vanaf 1974 een socialistische republiek. In 1989 werd het land officieel ‘Myanmar’. De postzegels werden op een deel van de brieven aan de achterzijde geplakt.
Thailand: geregistreerde luchtpostbrief uit Bangkok, met een fout in het poststempel, maar waarschijnlijk uit 1980.
Taiwan: geregistreerde luchtpostbrief uit Taipei, met onduidelijk poststempel
Zuid-Korea: geregistreerde luchtpostbrief uit Seoul, 1990
Filippijnen: luchtpostbrief uit Makati, Metro Manila
Indonesië: gewone brief uit Jakarta, 1990
Fiji: luchtpostbrief uit Fiji, 1994
AMERIKA
Verenigde Staten: gewone brief uit Emlenton PA, 1997
Costa Rica: Twee luchtpostbrieven uit San José, 1989
Trinidad en Tobago: Luchtpostbriefuit Port of Spain, 1993
Venezuela: gewone brief met onduidelijke poststempels, in of na 1984
Peru: Luchtpostbrief (rode rand!) uit Lima, met onduidelijk poststempel
Uruguay: luchtpostbrief uit Montevideo, 1989
Argentinië: luchtpostbrief ‘Correo Argentina’ uit 1994
AFRIKA
Marokko:
Aangetekende brieven uit Casablanca, 1990, 1991 en 1994
Tunesië: luchtpostbrieven uit Tunis, 1990 en 1991
Egypte: luchtpostbrieven uit Cairo, rond 1990
Senegal: expresbrief uit Dakar, 1995en luchtpostbrief uit Dakar, 1998
Côte d’Ivoire / Ivoorkust: gewone brief uit Abidjan, 1986, linksonder gefrankeerd; en gewone brieven
uit 1991, 1995 en 1996, respectievelijk rechtsboven, twee maal linksboven en rechtsboven gefrankeerd en afgestempeld
Ghana:Luchtpostbrief per expres, uit Accra, 1989
Benin: gewone brief uit Cotonou, 1988, met overdrukken ‘République Populaire du Benin’ en een postzegel met dat inschrift. En een geregistreerde luchtpostbrief uit 1984. Benin heette zo tussen 1975 en 1990.
Nigeria: Gewone post uit Lagos, 1994 en expres luchtpostbrief met onduidelijk stempel
Kameroen: Luchtpostbrief uit Douala, 1984
Zaïre: Luchtpostbrieven uit Kinshasa met de eerste verder onduidelijk stempel, postzegels uit 1985; de tweede (expresbrief) uit 1990. Congo-Kinshasa heette tussen 1971 en 1997 Zaïre en had ook de Zaïre (z) als munteenheid.
Ethiopië: luchtpostbrief uit Ethiopië, Addis Abeba, 1988. De tweede luchtpostbrief is afkomstig uit Dire Dawa en verstuurd in 1992. In 1991 was er een machtsovername geweest en kwam het land onder leiding van de Tigrese verzetsbeweging tegen het communistische bewind van de DERG (1977-1991). De derde brief is een expresbrief uit Addis Abeba, verstuurd in of na 1996.
Eritrea: Luchtpostbrief uit Asmara, 1995. Eritrea was in 1991 een zelfstandig land geworden, los van Ethiopië
Kenia: Luchtpostbrieven uit Nairobi, 1991 en 1993
Tanzania: luchtpostbrief uit Tanga, 1993
Madagascar: luchtpostbrief uit de ‘Repoblika Demokratika Malagasy’uit 1994.
versie 05-12-2024